Ապրիլի 20-ին «Վրաստանի ձայնը» ռադիոկայանի եթերով հեռարձակվել է Գիորգի Կորձաձեի հեղինակային «Լրագրողն օգնության ձեռք է մեկնում» խորագրով հաղորդումը, որի հյուրն եղել է հոմեոպաթիայի մասնագիտ Թինա Թոփուրիան: Նշված հաղորդումը նաև սոցիալական ցանցում է տարածվել: Հաղորդման նպատակը կովիդ պատվաստանյութի դիսկրեդիտացումն է եղել, ընթացքում կովիդ պատվաստանյութի մասին հնչել են մի շարք հակապատվաստանյութային և ապատեղեկատվականուղերձներ:
Պնդում՝ Իմունոլոգիայի բոլոր տեսակի օրենքները խախտվել են, նաև՝ պատվաստանյութի փորձարկման ու ստեղծման օրենքները: Փաստ է, որ այսպես մարդու առողջության մասին հոգ չեն տանում, սա բժշկական փորձարկություններ են, այս ճանապարհով մեծ փողեր են սարքում... Ֆայզերը, Մոդերնան, Աստրազենեկան գենմոդիֆիկացված պատվաստանյութեր են, ու մեզնից ոչինչ չեն թաքցնում, ասում են, որ սա փորձագիտական պատվաստանյութեր են, թեկնածու պատվաստանյութեր են, սրանց փորձարկումը կշարունակվի մինչև 2023 թ: Ընթանում է դրանց երրորդ-չորրորդ փուլերի կլինիկական փորձարկությունը, հիմնականում երրորդ փուլերի: Կենդանիների հետազոտությունը բաց է թողնվել:
Վճիռ. Կեղծ լուր
COVID-19-ի պատվաստանութերը (Ֆայզեր, Մոդերնա, Աստրազենեկա), որոնք անվանել է Թինա Թոփուրիան, ճանաչված են Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության և բարձր վստահություն ունեցող կազմակերպությունների կողմից: Ճանաչված պատվաստանյութ նշանակում է, որ պատվաստանյութերի արդյունավետությունն ու անվտանգությունը համապատասխան հետազոտություններով են հաստատված: Պատվաստանյութի անհետաձգելի կիրառման համար ճանաչում տեղի է ունենում միայն կլինիկական փորձաքննությունների երրորդ փուլն անցնելուց հետո:
COVID-19-ի պատվաստանյութերը սուղ ժամկետներում են ստեղծվել և հաստատվել: Թեև, հետազոտության համաձայն ոչ մի փուլ, որով պատվաստանյութի արդյունավետությունն ու անվտանգությունն է սահմանվում, բաց թողնված չէ: Պանդեմիայի պայմաններում, COVID-19 պատվաստանյութի ստեղծման գործընթացն արագացնելու նպատակով, գիտնականներն ու արտադրողները մի քանի տարբեր փուլ են անցել զուգահեռ ռեժիմում: Պատվաստանյութի մշակման գործընթացի արագացմանը նպաստել է կարևոր ֆինանսական ռեսուրսների մոբիլիզացումը:
Պատվաստանյութն առաջին հերթին անցնում է ստուգման ու գնահատման փուլը (նախակլինիկական): Նախակլինիկական փուլը փորձնական է: Պատվաստանյութն առաջին հերթին փորձարկվում է կենդանիների վրա: Եթե պատվաստանյութն առաջացնում է իմունային ռեակցիա, դրանից հետո կայանում է կլինիկական ստուգում, որը երեք փուլից է բաղկացած: Առաջին փուլում պատվաստանյութի փորձարկումը փոքր խմբերի մաս կազմող կամավորների վրա է ընթանում: Երկրորդ փուլում՝ պատվաստանյութի անվտանգության և իմունային ռեակցիայի առաջացման ունակության հետագա գնահատման նպատակով, տարբեր տարիքային խմբերում, մի քանի հարյուրավոր կամավոր է պատվաստվում: Նույն փուլում, որպես կանոն, համեմատության համար փորձաքննությանը միանում է խումբ, որը չի պատվաստվել: Արդյունքում սահմանվում է, պատվաստված խմբի անդամների շարքում արձանագրված փոփոխությունները պատվաստման հետ են կապված թե՞ պատահականության արդյունք են: Երրորդ փուլում հազարավոր կամավոր է ներգրավվում ու համեմատությունը նույնանման խմբում գտնվող այն կամավորների հետ է արվում, ովքեր չեն պատվաստվել, չնայած ընդունել են համեմատական պրոդուկտ՝ պլացեբո: Նշվածի հիման վրա սահմանվում է պատվաստանյութի արդյունավետությունը, համապատասխան հիվանդությունից պաշտպանվելու նպատակով, ու պատվաստանյութի անվտանգության ուսումնասիրությունն արվում է մարդկանց ավելի մեծ խմբի վրա: Փորձաքննությունների երրորդ փուլը տարբեր երկրներում և երկրների ներսում՝ տարբեր վայրերում է անցկացվում հաստատելու համար, որ պատվաստանյութը հնարավոր է կիրառել բնակչության տարբեր խմբերի շրջանակներում:
Կովիդ պատվաստանյութերը վերը նշված հետազոտութան բոլոր աստիճանները հաջողությամբ են անցել, ինչի հիման վրա էլ ճանաչում են ստացել: Ճանաչում ստանալուց ու պատվաստման ծրագրի մեկնարկից հետո, շարունակվում է մոնիթորինգը, ազգային առողջապահության մարմիններն ու Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը մշտական կերպով հետևում են պատվաստման ցանկացած կողմնակի ազդեցությանը:
Պնդումը, որ պատվաստանյութը միանգամից փորձարկել են մարդկանց վրա, այնպես որ անվտանգությունը չի ստուգվել կենդանիների վրա, սուտ է: Նշված ապատեղեկատվությունը Թինա Թոփուրիան տարածում էր դեռ 2020թ սեպտեմբերին (տես «Փաստ մետրի» հոդվածը):
Թինա Թոփուրիայի կողմից հնչեցված պնդումները կովիդ պատվաստանյութերի ( Ֆայզեր, Մոդերնա, Աստրազենեկա) մասին՝ սուտ են:
Պնդում՝ 60 տարեկանից բարձր մարդկանց շրջանակներում Աստրազենեկայի պատվաստանյութի կլինիկական հետազոտություն չի անցկացվել, դուք մարդկանց զոհում եք չփորձարկված պատվաստանյութ ստանալով
Վճիռ՝ Կեղծ լուր
Թինա Թոփուրիան մինչ այս պահը պնդում էր, որ մեծահասակների շարքում Աստրազենեկայի պատվաստանյութը ոչ արդյունավետ է (8-10%), իսկ հիմա հայտարարուսմ է, որ ընդհանրապես չի փորձարկված:
AstraZeneca-ի պատվաստանյութի կլինիկական հետազոտություններում մեծահասակների փոքր քանակ էր ներգրավված, այդ պատճառով էլ պատվաստման ծրագրի սկզբնական փուլում, մեծահասակների շարքում պատվաստանյութի արդյունավետության հետ կապված ոչ միանշանակ վերաբերմունք ձևավորվեց: Չնայած սահմանափակ տվյալներին, պատվաստանյութի արդյունավետությունը մեծահասակ անձանց բնակչության շրջանակներում նույնքան բարձր էր, որքան երիտասարդնեհրի շարքում: Գոյություն ունեցող հետազոտությունների ու տվյալների ուսումնասիրության հիման վրա, Եվրոպայի մեդիակազմակերպությունների գործակալությունը (EMA), ինչպես նաև Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն Աստրազենեկայի պատվաստանյութի կիրառման խորհրդատվություն են տվել, այդ թվում 65 տարեկանից բարձր տարիքային կատեգորիայում:
Պատվաստման արդյունքներն ու մեծամասշտաբ հետազոտությունները ևս հաստատել են, որ Oxford-AstraZeneca մեծահասակների շարքում նույնքան բարձր արդյունավետություն ունեն, որքան այլ տարիքային կատեգորիաներում: Մարտին հրապարակվել են մեծամասշտաբ հետազոտության արդյունքներ, որոնց համաձայն, AstraZeneca-ի պատվաստանյութի արդյունավետությունն ախտանշային վարակի պրոֆիլակտիկայում 79% է ցույց տվել, իսկ 65 տարեկանից բարձր տարիքային խմբում պատվաստանյութի արդյունավետությունը 80% է: Նշված հետազոտության մեջ ներգրավված էր 6 հազար 65 տարեկանն անց կամավոր:
Համապատասխանաբար, պնդումը, որ Աստրազենեկայի կլինիկական հետազոտությունը 60-ն անց քաղաքացիների շրջանակներում չի անցկացվել, սուտ է:
Պնդում՝ Աստրազենեկայի փորձաքննությունը սկսել են Անգլիայում և Կանադայում 12-ից 15 տարեկան եհրեխաների վրա, Անգլիան մեկ շաբաթ առաջ հրաժարվեց, որովհետև այնտեղ էլ առաջացան խնդիրներ թրոմբոէմբոլիայի ուղղությամբ, խոսքը երեխաների մասին է
Վճիռ՝ կեղծ լուր
Երեխաների շարքում AstraZeneca-ի պատվասվաստման հետազոտության դադարեցումը կապված է մեծահասակների շրջանակներում պատվաստանյութի և թրոմբի դեպքերի միջև հնարավոր կապի հաստատման հետ: Պնդումը, որ պատվաստանյութը արյան մակարդման խնդիրներ առաջացրել է նաև երեխաների մոտ, սխալ է:
Oxford-AstraZeneca-ի պատվաստանյութի կլինիկական հետազոտությունը 6-ից 17 տարեկան երեխաների շարքում 2021թ փետրվարին է մեկնարկել: Ապրիլի 7-ին, այն բանից հետո, ինչ Եվրոպայի դեղամիջոցների գործակալության ղեկավարն է հայտարարել, որ թրոմբոզի առաջացման ու «Աստրազենեկա»-ի պատվաստանյութի միջև հնարավոր կապ գոյություն ուներ, երեխաների վրա հետազոտությունները դադարեցվել են: Օքսֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր Էդրիու Պոլարդի տեղեկությամբ, փորձերի ժամանակ անվտանգության հետ կապված խնդիրներ չեն առաջացել:
Պնդում՝ այս նոր գենմոդիֆիկացված պատվաստանյութերը կարող են փոխել գենետիկական կոդը
Վճիռ՝ կեղծ լուր
Covid-ի դեմ պատվաստանյութերը չեն կարող փոխել գենետիկական կոդը: Պատվաստանյութերը չեն հայտնվում բջիջների կորիզում, որտեղ պահվում է մեր դնթ-ն՝ գենետիկական նյութը:
Pfizer/BioNTech -ի և Moderna -ի պատվաստանյութերը (Ի-ռնթ) տեխնոլոգիաների վրա են հիմնվում, որը մարդու օրգանիզմին տեղեկություն է հասցնում այն մասին, թե ինչպես արտադրի COVID-19-ի վիրուսի նման հասկ սպիտակուցներ: Իմունային պատասխան ստեղծելու նպատակով, բնական քիմիական նյութերի պատճեն՝ ռնթ մատրիցա է կիրառված: Օրգանիզմում հայտնվելուց հետո ռնթ պատվաստանյութը գործում է, ինչպես ռնթ մատրիցա և սովորեցնում է օտար սպիտակուց կամ միայն դրա մասնիկը ստեղծել, ինչն իմունային պատասխանի մշակում է առաջացնում: Սրանից հետո, ռնթ-ի մոլեկուլը կիսվում է և օրգանիզմն ազատվում է դրանից:
Oxford/AstraZeneca-ի COVID-19-ի դեմ պատվաստանյութը վիրուսային վեկտորային պատվաստանյութ է: Այս դեպքում այլ վիրուսի մոդիֆիկացում է տեհղի ունենում, մասնավորապես, կորոնավիրուսի այսպես կոչված սպայկ գենի տեղափոխումն այլ վիրուսի մոտ: Որպես վիտուսային վեկտոր վերցված է շիմպանզեի թուլացված ադենովիւրուսճը, որը սովորական մրսածություն է առաջացնում: Մոդիֆիկացված վիրուսը մարդու բջիջներում չի բազմանում և վտանգ չի ներկայացնում: Որպեսզի օրգանիզմը հասկ սպիտակուց սկսի արտադրել, համապատասխան տեղեկությունը նրան հասնում է վեկտորային վիրուսի՝ ադենովիրուսի միջոցով: Հատկանշական է, որ վեկտորային տեխնոլոգիան ապրոբացված մեթոդ է:
Կովիդպատվաստանյութերը չունեն մարդու դնթ-ի (գենետիկական կոդը փոխելու) և նշված պնդումը լիովին աբսուրդային է (տես՝ «Փաստ-մետրի» հոդվածը COVID-19-ի պատվաստանյութերի աշխատելու մեհխանիզմի և պարունակության մասին):
Պնդում՝ Կենդանիների շարքում այս պատվաստանյութերը մուտագեն են առաջացրել, տղամարդիկ, ովքեր պատրաստվում են երեխա ունենալ պետք է սառեցնեն սերմը, բացի այս՝ կա խորհրդատվություն՝ եթե կինը պատվաստվում է հղիանալ, չպետք է դա անի պատվաստվելուց հետո նվազագույնը երեք ամիսների ընթացքում:
Վճիռ՝ Կեղծ լուր
Թինա Թոփուրիան հայտարարում է, որ հիմնվում է հետազոտությունների վրա, որոնք «շտապ կերպով վերացրել են»: Գոյություն չունի ոչ մի պնդում, որ որևէ կովիդպատվաստանյութի կողմնակի ազդեցությունը մուտագենն է կամ պտղաբերության հետ կապված խնդիրները: Կեղծ է պնդումը, որ սերմի սառեցման և հղիության մասին նման խորհրդատվություններ գոյություն ունեն:
Մինչև այսօր միջազգային առողջապահության ինստիտուտների կողմից ճանաչված ոչ մի պատվաստանյութի անոտացիայում գոյություն չունի կոչ սերմի սառեցման մասին (Աղբյուր 1, աղբյուր 2, աղբյուր 3, աղբյուր 4)
«Բրիտանիայի պտղաբեր հասարակության» (The British Fertility Society) և «Վերարտադրողության և կլիկական գիտնականների ասոցիացիայի» (Association of Reproductive and Clinical Scientists) տեղեկությամբ, լրիվությամբ ոչ մի տեսակի պնդում ու ոչ տեսական պատճառ գոյություն չունի, որ որևէ կովիդ պատվաստանյութ կնոջ կամ տղամարդու պտղաբերության վրա որևէ ազդեցություն հնարավոր է գործել:
Ամերիկայի հիվանդությունների վերահսկման ու կանխարգելման (CDC) կենտրոնի տեղեկությամբ, գոյություն չունի որևէ պնդում, որ COVID-19 պատվաստումն առաջացնում է հղիության հետ կապված որևէ խնդիր, այդ թվում՝ պլացենտայի զարգացում: Սրա հետ մեկտեղ, պատվաստանյութերը, այդ թվում՝ COVID-19 պատվաստանյութերը, պտղաբերության խնդիրներ չեն առաջացնում:
Հաղորդման մեջ հաղորդավարի կողմից, բազմիցս անգամ կոնսպիրատիվ թեորիներ ու ապատեղեկատվություն է հնչեցվել (այդ թվում, գրեթե պատվաստանյութերի նպատակը բնակչության դեպոպուլացիան է և Բիլ Գեյթսի ելույթներից մեկն է որպես օրինակ բերել՝ այս թեմայի շուրջ տես «Փաստ-մետրի» հոդվածը): Հաղորդավարը նաև հայտարարել է, որ կովիդ պատվաստանյութերը կամավորների և կենդանինհերի վրա չեն փորձարկվել և փորձարկությունը ուղղակիորեն բնակչության վրա է ազդում, ինչը նույնպես կեղծ լուր է:
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Հոդվածը պատրաստվել է Facebook-ի փաստերի ստուգման ծրագրի շրջանակներում: Վճռից ելնելով, Facebook-ը կարող է տարբեր սահմանափակումներ կիրառել՝ համապատասխան տեղեկությանը ծանոթացեք հետևյալ հղումով: Նյութի ստուգման և վճռի բողոքարկման մասին տեղեկությանը ծանոթացեք հետևյալ հղումով:
