გადაცემა „ესკულაპის“ 14 მარტის ეთერში, რომელსაც თინათინ გოძაძე, თინათინ თოფურია და ზაქარია როჭიკაშვილი უძღვებიან, მრავალი დეზინფორმაცია გავრცელდა. გადაცემის პირველ ნაწილში, რომელმაც სოციალურ ქსელში ფართო გამოხმაურება ჰპოვა, გავრცელებულია როგორც ანტივაქსერული მოწოდებები, ისე დეზინფორმაცია კორონავირუსის შესახებ. გადაცემა „ესკულაპში“ მსგავსი დეზინფორმაცია აქამდეც გავრცელებულა, რომელზეც „ფაქტ-მეტრი“ წერდა.

მტკიცება 1: ნიურბერგის კოდექსით აკრძალულია ცოცხალ ადამიანებზე სამედიცინო ექსპერიმენტების ჩატარება. ნიურბერგის კოდექსი კრძალავს ყველანაირ ექსპერიმენტს. ხოლო ის ადამიანები, რომელთაც ვაქცინა უკეთდებათ, არიან ექსპერიმენტის მონაწილეები, რადგან არ მიეწოდებათ ინფორმაცია ამ ვაქცინის დადებითი და უარყოფითი მხარეების შესახებ .

ვერდიქტი: ყალბი ამბავი

აღნიშნული დეზინფორმაცია, როგორც ქართულ, ისე უცხოურ გვერდებსა და სოციალურ ქსელებში, მრავლად ვრცელდება. დეზინფორმაცია, თითქოს აღნიშნული ვაქცინები ნიურბერგის კოდექსს არღვევს, დეზინფორმაციული ხასიათისაა და ვაქცინების დისკრედიტაციას ისახავს მიზნად.

ნიუნბერგის კოდექსი 1947 წელს ნიურნბერგში, გერმანიაში იმ ექიმთა სასამართლო პროცესის დროს დაიწერა, რომლებმაც მეორე მსოფლიო ომის დროს საკონცენტრაციო ბანაკებში 7 ათასზე მეტ ადამიანზე სამედიცინო ექსპერიმენტები ჩაატარეს. აღნიშნული ექსპერიმენტები ისეთი მეთოდების და გზების ძიებას ემსახურებოდა, რომლებიც მეორე მსოფლიო ომის დროს გერმანელი ჯარისკაცების გადარჩენის შანსებს გაზრდიდა. საკონცენტრაციო ბანაკის პატიმრებზე სხვადასხვა სამედიცინო პროცედურა და წამალი იტესტებოდა. ამასთანავე, ექსპერიმენტები ნაცისტური იდეოლოგიური ხედვების - მათ შორის რასობრივი უპირატესობის, მხარდასაჭერად ტარდებოდა. ყველა აღნიშნული ექსპერიმენტი საკონცენტრაციო ბანაკში მყოფი პატიმრების თანხმობის გარეშე ხორციელდებოდა. სწორედ ამ საკითხს ეხება ნიურბერგის კოდექსი - სამედიცინო ექსპერიმენტებში ადამიანთა მოპყრობის წესს.

პენსილვანიის უნივერსიტეტის ბიოეთიკის პროფესორი, ჯონათან მორენოს განცხადებით, ნიურბერგის კოდექსი ადამიანებზე ექსპერიმენტების ჩატარებას ეხება და არა ვაქცინაციას. ჯორჯ ანნასის, ბოსტონის უნივერსიტეტის „ჯანმრეთელობის სამართლის, ეთიკისა და ადამიანთა უფლებების ცენტრის“ დირექტორის განცხადებით, ნიურბერგის კოდექსის შემუშავება მკაფიოდ იმის გამოკვეთას ემსახურებოდა, რომ ის რაც ნაცისტებმა ჩაიდინეს, აღარასდროს განმეორდება. ანნასის განცხადებით, ვაქცინის დისკრედიტაციის მიზნით, აღნიშნული კოდექსის არასწორი ინტერპრეტირება არ შეიძლება. ნიურბერგის კოდექსი დატესტილ და ავტორიზირებულ ვაქცინებს საერთოდ არ ეხება.

რაც შეეხება მტკიცებას, რომ მოსახლეობას ინფორმაცია ვაქცინის გვერდითი ეფექტების შესახებ არ მიეწოდება, ყალბია. ინფორმაცია ვაქცინის შემადგენლობის, მოქმედების პრინციპის, გვერდითი ეფექტებისა და სხვა მრავალი მნიშვნელოვანი დეტალის ჩათვლით ღიაა და მისი მოძიება, ოფიციალურ სამედიცინო და მაღალი რეპუტაციის მქონე ინტერნეტ გამოცემებში, სხვადასხვა ენაზეა შესაძლებელი. მაგალითად, ინფორმაციის მოძიება შეგიძლიათ შემდეგი წყაროებიდან : WHO; EMA; CDC;

დეტალური ინფორმაციის მიღება ქართულ ენაზე, ვაქცინების მოქმედების მექანიზმის, გვერდითი მოვლენებისა და შემადგენლობის შესახებ შეგიძლიათ „ფაქტ-მეტრის“ სტატიაში.

მტკიცება 2: დღეს არ არსებობს ვაქცინა, რომელიც აღიარებულია WHO-ს ან FDA-ის მიერ. ეს არის პირობითად გაშვებული მხოლოდ სასწრაფო გამოყენებისთვის

ვერდიქტი: ყალბი ამბავი

როგორც WHO-ის, ისე FDA-ის მიერ დღეს ავტორიზირებული (აღიარებულია) და გამოყენების ნებართვა აქვს 5 ვაქცინას. WHO-ის მიერ აღიარებულია შემდეგი ვაქცინები: Oxford–AstraZeneca, Pfizer-BioNTech, Sinopharm-BBIBP, Moderna, and Johnson & Johnson. ხოლო FDA-ის, აშშ-ის ეროვნული მარეგულირებელი ორგანოს მიერ, აღიერებულია Pfizer-BioNTech, Moderna and Johnson & Johnson ვაქცინები. ყველა ზემოთ ჩამოთვლილ ვაქცინას გადაუდებელი მოხმარების ავტორიზაცია (EUA- Emergency Use Authorization) აქვს მინიჭებული.

გადაუდებელი მოხმარების სიაში შეტანის პროცედურა:

გადაუდებელი მოხმარების სიაში შეტანა ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ განსაზღვრული პროცედურაა, რომელიც ახალი ან არალიცენზირებული პროდუქტების (ვაქცინების, სამკურნალო-თერაპიული და დიაგნოსტიკური საშუალებების) გამოყენებისათვის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გადაუდებელი მდგომარეობების დროს გამოიყენება. გადაუდებელი მოხმარების ავტორიზაცია არის მექანიზმი, რომელსაც ქვეყნის მარეგულირებელი ორგანოები გადაუდებელ შემთხვევებში იყენებენ, მაგ. პანდემიის პირობებში, რომ ხელი შეუწყონ ჯერ სრულად დაურეგისტრირებელი ვაქცინის ან სხვა სამკურნალო საშუალების ხელმისაწვდომობას, რაც აუცილებელია დაავადების სამკურნალოდ ან მისი გავრცელების შესაჩერებლად. ამგვარი ავტორიზაცია მხოლოდ მაშინ გაიცემა, თუ სხვა ალტერნატივა არ არსებობს და კონკრეტული პროდუქტი მარეგულირებელის სტანდარტულ მოთხოვნებს უსაფრთხოების და ეფექტურობის კუთხით აკმაყოფილებს. აქედან გამომდინარე, ვაქცინას გადაუდებელი მოხმარებისთვის ავტორიზირებულია, ეს გულისხმობს, რომ საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გადაუდებელი მდგომარეობაა (მაგალითად პანდემიაა) შექმნილი და არა იმას, რომ გამოყენებაში მყოფი ვაქცინები საფრთხის შემცველია.

მტკიცება 3: ი-რნმ ტექნოლოგიები, რომლითაც მოხდა ვაქცინების შექმნა, აქამდე მხოლოდ ცხოველებზე იყო დატესტილი და არა ადამიანებზე. რა შედეგებს მოიტანს კონკრეტული ვაქცინაცია ადამიანებზე, გამოიწვევს, თუ - არა უშვილობას, ონკოლოგიური დაავადებების ზრდას ან „სიმახინჯეებს“, ამის შესახებ ცნობილი არაა

ვერდიქტი: ყალბი ამბავი

ი-რნმ-ზე დაფუძნებული ვაქცინების ფართო გამოყენება პირველად კორონავირუსის პანდემიის დროს დაიწყო, თუმცა მასზე მუშაობის მცდელობა ჯერ კიდევ 1990 წელს, კატალინ კარიკოს იდეით დაიწყო. აქედან გამომდინარე, ის მექანიზმი რომელსაც დღეს ი-რნმ ვაქცინები ეფუძნება, 1990 წლიდან მუშავდებოდა.

რაც შეეხება მტკიცებას, რომ რნმ ვაქცინების დატესტვა მხოლოდ ცხოველებზე მოხდა - სიცრუეა. პრე-კლინიკურ ეტაპზე ვაქცინა ცხოველებზე იტესტება და მეცნიერები აკვირდებიან, ცხოველი იმუნურ რეაქციას გამოიმუშავებს, თუ - არა. კლინიკური ტესტირების I ფაზაში ვაქცინას ადამიანთა მცირე ჯგუფს აძლევენ, რათა მისი უსაფრთხოება დაადგინონ და მის მიერ გამოწვეული იმუნური რეაქცია უკეთ შეისწავლონ. II ფაზაში ვაქცინა ასეულობით ადამიანს უკეთდება და მეცნიერები ვაქცინის შესახებ დამატებით ინფორმაციას იღებენ. III ფაზაში ვაქცინაცია ათასობით ადამიანს უტარდება და ვაქცინის ეფექტიანობა, უსაფრთხობა და გვერდითი ეფექტები მოწმდება. იმ შემთხვევაში, თუ ვაქცინა დაავადების პრევენციას ვერ ახდენს, ან ძლიერი გვერდითი ეფექტები აქვს, რაც ჯანმრთელობისთვის სახიფათოა, ცდები ჩერდება. ქვეყნებში ან ქვეყნების ჯგუფში ვაქცინას, კვლევების საფუძველზე (რომლითაც ვაქცინის უსაფრთხოება და ეფექტიანობა დგინდება), შესაბამისი სააგენტო ამტკიცებს. ვაქცინის მონიტორინგი და გვერდითი მოვლენების შესახებ ინფორმაციის შეგროვება დამტკიცების შემდეგაც გრძელდება. ვაქცინისთვის ავტორიზაციის მინიჭება ნიშნავს, რომ მან კვლევის ყველა ფაზა წარმატებით გაიარა და მისი უსაფრთხოება და ეფექტიანობა კვლევებით დამტკიცებულია. ყველა იმ ვაქცინას, რომელიც დღეს გამოყენებაშია, გავლილი აქვს ზემოთ ხსენებული ტესტირებების ეტაპები როგორც ცხოველებზე, ისე ადამიანებზე.

რაც შეეხება მტკიცებას, გამოიწვევს, თუ - არა ვაქცინა უშვილობას, ონკოლოგიურ თუ სხვა დაავადებებს, აღნიშნული კითხვა ბევრჯერ დასმულა სოციალურ ქსელში. არანაირი მეცნიერული მტკიცებულება არ არსებობს, რომ COVID-19-ის ვაქცინა სხვადასხვა დაავადებას იწვევს. გლობალურად ვაქცინაციის მონიტორინგის პროცესმა აჩვენა, რომ კოვიდვაქცინები ძალზე უსაფრთხოა. ნებისმიერ ფარმაცევტულ პროდუქტს, მათ შორის ვაქცინას, გვერდითი რეაქციები ახასიათებს. COVID-19-ის ვაქცინების ყველაზე ხშირი გვერდითი მოვლენაა: სისუსტე, ინექციის ადგილის ტკივილი, ტემპერატურის მატება. იშვიათ შემთხვევაში, COVID-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინამ შეიძლება ალერგიული რეაქციები გამოიწვიოს, მათ შორის ანაფილაქსია. ძალზედ იშვიათ შემთხვევაში ასტრაზენეკას ვაქცინასა და თრომბთან კავშირიც (მილიონიდან 4 შემთხვევა) გამოიკვეთა. აღსანიშნავია, რომ ვაქცინასთან დაკავშირებული რაიმე გვერდითი მოვლენა აცრიდან დაახლოებით 3 კვირის განმავლობაში ფასდება, რადგან შემდეგ ვაქცინა უკვე ადამიანის ორგანიზმში აღარაა.

რაც შეეხება უნაყოფობის თემას, არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულება, რომლის მიხედვითაც, კორონავირუსის საწინააღმდეგო რომელიმე ვაქცინას, ქალის ან კაცის ორგანიზმის ნაყოფიერების უნარზე, რაიმე სახით ნეგატიური გავლენის მოხდენა შეუძლია.

ჩინეთში, გერმანიასა და ისრაელში ჩატარებული სამედიცინო კვლევების თანახმად, კორონავირუსის ინფექციას მოკლევადიან პერსპექტივაში, სპერმის ხარისხისა და ნაყოფიერების უნარის შემცირება ან მამაკაცის ორგანიზმში ჰორმონული დისბალანსის გამოწვევა შეუძლია. ამდენად, კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინას პირიქით, მამაკაცებში ამ შესაძლო გართულების ( კორონავირუსით დაინფიცირების შემთხვევაში) თავიდან აცილება შეუძლია.

ასევე აღსანიშნავია, რომ 14 მაისს CDC-მ განაახლა რეკომენდაციები ორსულებისას ან ლაქტაციისას კორონავირუსის საწინააღმდეგი ვაქცინის მიღების შესახებ. CDC-ის ახალი რეკომენდაციების თანახმად, ორსული ადამიანები უფრო ხშირად ავადდებიან COVID-19– ით. „თუ ორსულად ხართ, შეგიძლიათ მიიღოთ COVID-19 ვაქცინა. ორსულობის დროს COVID-19 ვაქცინის მიღებამ შესაძლოა დაგიცვათ COVID-19–ისგან გამოწვეული მძიმე დაავადებიბისგან“. CDC-ის განახლებული რეკომენდაციები ასევე ფერტილობასაც ეხება. ამჟამად არ არსებობს მტკიცებულება, რომ რაიმე ვაქცინა, მათ შორის COVID-19 ვაქცინები, ნაყოფიერების პრობლემებს იწვევს. თუ თქვენ დაორსულებას ცდილობთ, არ გჭირდებათ ორსულობის თავიდან აცილება COVID-19 ვაქცინის მიღების შემდეგ.

ყველა ვაქცინის მსგავსად, მეცნიერები ამ შემთხვევაშიც, COVID-19 ვაქცინების გვერდით ეფექტებს კვლავ იკვლევენ და რამე მნიშვნელოვანის აღმოჩენისთანავე, შედეგებს საზოგადოებას აცნობებენ.

მტკიცება 4: იაპონიაში მოდერნას ვაქცინის ორი ანაფილასიური შემთხვევა დაფიქსირდა და ქვეყანამ დროებით შეწყვიტა ვაქცინაციის პროცესი

ვერდიქტი: ყალბი ამბავი

იაპონიაში ვაქცინაციის პროცესი 2021 წლის თებერვალში დაიწყო და დღემდე მხოლოდ Pfizer-ის ვაქცინაა გამოყენებული. AstraZeneca და Moderna ამ ეტაპზე იაპონიაში ვაქცინის შეტანის თანხმობას ელოდებიან. აღნიშნული ინფორმაციიდან გამომდინარე, გამიზნული ტყუილია, თითქოს იაპონიაში Moderna-ს ვაქცინის შედეგად ორი ანაფილასიური შემთხვევა დაფიქსირდა, რის გამოც ვაქცინაციის პროცესი შეჩერდა. იაპონიაში, ჯერ Moderna-ს ვაქცინით არც ერთი პაციენტი არ აცრილა, მისგან გამოწვეული ანაფილაქსიური შოკისა და ქვეყანაში ვაქცინაციის შეჩერების ისტორია კი გამოგონილია. იაპონიაში ვაქცინაცია კვლავ აქტიურად მიმდინარეობს.

მტკიცება 5: საქართველოში AstraZeneca-ს ვაქცინა 2 კვირით ადრე შემოვიდა, ხოლო ევროპის ქვეყნებმა ვაქცინაცია 2 კვირით შეაჩერეს, რათა ამ დროში საქართველოს დააკვირდნენ

ვერდიქტი: ყალბი ამბავი

საქართველოში AstraZeneca-ს ვაქცინის პირველი, 43 200 დოზა, 13 მარტს შემოვიდა. 2021 წლის 10 მარტის მონაცემებით, ევროპის ეკონომიკურ ზონაში, AstraZeneca-ს ვაქცინით აცრილ 5 მილიონამდე ადამიანს შორის, თრომბოემბოლიის 30 შემთხვევა დაფიქსირდა, რის შემდეგაც ევროპის რიგმა ქვეყნებმა AstraZeneca-ს ვაქცინის გამოყენება დროებით შეაჩერეს. AstraZeneca-ს ვაქცინასა და თრომბოემბოლიურ შემთხვევებს შორის კავშირი არ დგინდება, რასაც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO), ევროპის წამლის სააგენტო (EMA) და ბრიტანეთის მარეგულირებელი სააგენტო (MHRA) ადასტურებს. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ ჯერ კიდევ 12 მარტს განაცხადა, რომ AstraZeneca-ს ვაქცინის გამოყენების შეწყვეტის მიზეზი არ არსებობდა. მიუხედავად ამისა, ევროპის ქვეყნების ჩამონათვალი, რომელთაც AstraZeneca-ს ვაქცინის გამოყენება დროებით შეაჩერეს, გაიზარდა. მათ შორისაა, გერმანია, ნიდერლანდები, ირლანდია, იტალია, საფრანგეთი, ნორვეგია და სხვა.

ევროპის მთავარი მარეგულირებლის, EMA-ს, 16 მარტის განცხადებით, არ არსებობდა რამენაირი მინიშნება, რომ ვაქცინაციამ თრომბების წარმოქმნა გამოიწვია. ამასთან, ევროპის მარეგულირებელი მტკიცედ დარწმუნებულია, რომ ვაქცინის სარგებელი, გვერდითი ეფექტების რისკს აღემატება. ვაქცინირებულ ადამიანებში თრომბის შემთხვევები უფრო ნაკლებია, ვიდრე ზოგადად მოსახლეობაში განვითარებული შემთხვევები. ევროპის წამლის სააგენტო ვაქცინირებულ ადამიანებში თრომბის განვითარების თითოეულ შემთხვევას იკვლევს.

EMA-ს აღნიშნული კვლევა აქამდე გამოვლენილ თრომბოემბოლიის შემთხვევებზე დაკვირვებასა და შესწავლას მოიცავდა და არანაირი კავშირი არ ჰქონდა საქართველოსთან. EMA-ს 16 მარტის განცხადების შემდეგ რიგმა ქვეყნებმა განაახლეს AstraZeneca-ს ვაქცინის გამოყენება.

მოგვიანებით EMA-თრომბოემბოლიასა და Astra-Zeneca-ს ვაქცინას შორის კავშირის შესახებ განახლებული კვლევის შედეგები გამოაქვეყნა. 7 აპრილს, ევროპის წამლის სააგენტომ AstraZeneca-ს ვაქცინასა და სისხლის შედედების ძალიან იშვიათ ფორმას შორის შესაძლო კავშირის შესახებ განაცხადა. სააგენტოს შეფასებით, ვაქცინის სარგებელი, შესაძლო გვერდითი მოვლენების რისკებს კვლავ აღემატება. დამატებით იხილეთ „ფაქტ-მეტრის“ სტატია.

მტკიცება 6: იტალიაში გარდაცვალების სტატისტიკა 2019 წლის 1 დეკემბრიდან 2020 წლის 1 აპრილამდე სულ 16 კაცით მეტია 2018 წლის 1 დეკემბრიდან 2019 წლის 1 აპრილამდე გარდაცვლილთა რაოდენობაზე

ვერდიქტი: ყალბი ამბავი

აღნიშნული ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება. 2018 წლის 1 დეკემბრიდან 2019 წლის 1 აპრილამდე იტალიაში სულ 235 060 ადამიანი გარდაიცვალა. ერთი წლის შემდეგ, იგივე დროის მონაკვეთში გარდაცვლილთა რაოდენობა 258 038 იყო. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ორ წელს შორის გარდაცვლილთა სხვაობა შეადგენს 22 978-ს და არა 16-ს.

1 აპრილის მონაცემებით, იტალიაში კორონავირუსით ამ დროს უკვე გარდაცვლილი იყო 13 155 ადამიანი.

საქართველოში, 20 მაისის მონაცემებით, კორონავირუსს 4 540 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

სტატია Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის ფარგლებში მომზადდა. ვერდიქტიდან გამომდინარე, Facebook-მა შესაძლოა სხვადასხვა შეზღუდვა აამოქმედოს - შესაბამისი ინფორმაცია იხილეთ ამ ბმულზე. მასალის შესწორებისა და ვერდიქტის გასაჩივრების შესახებ ინფორმაცია იხილეთ ამ ბმულზე.