2012 թվականին կենսաթոշակը կազմել է 110 լարի և դարձել 500 լարի

Վճիռ. «Փաստ-մետր»-ի եզրակացության համաձայն՝ Իրակլի Ղարիբաշվիլիի հայտարարությունը կիսով չափ ճիշտ է

2012 թվականին պետական կենսաթոշակը կազմել է 110-125 լարի (110 լարի՝ մինչև 67 տարեկան, 125 լարի՝ 67+ թոշակառուների համար)։ 2024 թվականի բյուջեի նախագծով մինչև 70 տարեկան անձանց կենսաթոշակը բարձրանում է մինչև 315 լարի։ 70 և բարձր տարիքի կենսաթոշակառուների կենսաթոշակը կազմում է մինչև 415 լարի։ 500 լարի կենսաթոշակ կունենան միայն բարձրլեռնային բնակավայրում բնակվող 70 և բարձր տարիքի թոշակառուները։

Կենսաթոշակների բարձրացումն առաջին հայացքից տպավորիչ է թվում, քանի որ վարչապետը 12 տարի ժամանակ է պահանջում համեմատելու համար։ Բացի այդ, պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ ժամանակի ընթացքում արժույթի գնողունակությունը նվազում է, հետևաբար, կենսաթոշակի իրական բարձրացումը [հաշվի առնելով գնողունակությունը] նույնպես պակաս է։ Այսինքն՝ 2024 թվականին իրական կենսաթոշակի չափը, եթե այն դիտարկենք 2012 թվականի գներով, կկազմի համապատասխանաբար 186.4 լարի և 245.5 լարի։

Չնայած այն հանգամանքին, որ 2012 թվականի համեմատ կենսաթոշակի չափն աճել է ինչպես անվանական, այնպես էլ իրական ցուցանիշներով, վարչապետը նշված աճը ներկայացնում է որպես չափազանցված։ Այսպիսով, «Փաստ-մետր»-ի եզրակացության համաձայն՝ Իրակլի Ղարիբաշվիլիի հայտարարությունը կիսաճշմարտություն է։

Վերլուծություն

Նոյեմբերի 3-ին Վրաստանի կառավարության նիստում վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին հայտարարել է. «Մենք թոշակառուների կենսաթոշակը բարձրացրել ենք մինչև 500 լարի։ 2012 թվականին կենսաթոշակը կազմել է 110 լարի եւ դարձել 500 լարի։

Ծերության կենսաթոշակի չափը տարբերակված է ըստ տարիքային խմբերի և աշխարհագրական դիրքի։ Այսօր առկա տվյալների համաձայն՝ մինչև 70 տարեկան կենսաթոշակառուների կենսաթոշակը 295 լարի է, իսկ 70 և բարձր տարիքի կենսաթոշակառուներինը՝ 365 լարի։ Բարձրլեռնային բնակավայրում ապրող թոշակառուները կենսաթոշակային հավելավճար են ստանում իրենց կենսաթոշակի 20%-ի չափով։ Ըստ այդմ՝ լեռնային բնակավայրում բնակվող մինչեւ 70 տարեկան թոշակառուի կենսաթոշակը կազմում է 354 լարի, իսկ 70 եւ բարձր տարիքի բնակչությանը՝ 438 լարի։

2024 թվականի բյուջեի նախագծով մինչև 70 տարեկան անձանց կենսաթոշակը բարձրանում է մինչև 315 լարի։ 70 եւ բարձր տարիքի կենսաթոշակառուների համար սահմանվել է 415 լարիի չափով կենսաթոշակ։ Բարձրլեռնային բնակավայրերում մինչեւ 70 տարեկանների կենսաթոշակը բարձրանում է մինչեւ 380 լարի, իսկ 70 տարին լրացած կենսաթոշակառուներինը՝ 500 լարի։

2012 թվականին, երբ իշխանության եկավ «Վրացական երազանքը», պետական կենսաթոշակը կազմում էր 110-125 լարի (մինչև 67 տարեկան թոշակառուների համար՝ 110 լարի, 67 տարեկան և բարձր թոշակառուների համար՝ 125 լարի)։

Այսպես, «Վրացական երազանքի» կառավարության օրոք 12 տարվա ընթացքում մինչև 70 տարեկանների կենսաթոշակը 110 լարիից դարձել է 315 լարի։ 70 և բարձր տարիքի կենսաթոշակառուների կենսաթոշակը 125 լարիից մինչև 415 լարի է։ 500 լարի թոշակը, որի մասին խոսում է վարչապետը, 2024 թվականից սկսած հասանելի կլինի միայն բարձրլեռնային բնակավայրերում բնակվող 70+ տարեկան թոշակառուներին։

Կենսաթոշակը կամ այլ եկամուտը երկարաժամկետ դիտարկելիս պետք է հաշվի առնել, որ արժույթի գնողունակությունը ժամանակի ընթացքում նվազում է։ Այսինքն՝ գնաճի պատճառով այսօր 100 լարիով կարելի է ավելի քիչ ապրանքներ ու ծառայություններ գնել, քան տարիներ առաջ։ Եկամուտները բաժանվում են անվանական և իրական կատեգորիաների: Անվանական եկամուտը արտացոլում է այն գումարը, որը կարելի է վերցնել ձեռքի տակ՝ արտահայտված որոշակի դրամական միավորով: Իրական եկամուտը իրական եկամուտն է, որը ճշգրտվում է գնաճի համար:

Աղյուսակ 1-ում ներկայացված է կենսաթոշակային անվանական և իրական դինամիկան 2012-2024 թթ. 2024 թվականին իրական կենսաթոշակը 2012 թվականի համեմատ աճել է, թեև, իհարկե, ոչ այն չափով, ինչ անվանական ցուցանիշով։ Փաստորեն, 2024 թվականին 70 և ավելի տարեկան թոշակառուն կկարողանա 415 լարի թոշակով գնել այնքան ապրանք, որքան կարող էր գնել 2012 թվականին 245,5 լարիով։ Հաջորդ տարի, եթե նկատի ունենանք 2012 թվականի գները, ապա մինչև 70 տարեկան թոշակառուի կենսաթոշակը կկազմի 186,4 լարի։ Այսպես, 2024 թվականին, 2012 թվականի համեմատ, մինչև 70 տարեկան կենսաթոշակառուների իրական կենսաթոշակն աճել է մոտ 1,7 անգամ, իսկ 70+ տարիքի կենսաթոշակառուներինը՝ 1,9 անգամ։

Աղյուսակ 1. անվանական և իրական կենսաթոշակ լարիով, 2012-2024 թթ. (2012=100) (1)

Աղբյուրը՝ Վրաստանի ազգային վիճակագրական ծառայություն, հեղինակային հաշվարկներ

Այսպիսով, վարչապետը կենսաթոշակների բարձրացումը չափազանցված է ներկայացնում. Հաջորդ տարվանից 500 լարի կենսաթոշակը, որի մասին խոսում է վարչապետը, հասանելի կլինի միայն լեռնային շրջանում բնակվող 70 եւ բարձր տարիքի թոշակառուներին։ 2012-2024 թվականներին 70 տարեկանից ցածր անձանց կենսաթոշակը 110-ից կհասնի 315 լարիի, իսկ 70+ տարեկաններինը՝ 125-ից 415 լարիի։ Իրական առումով, այսինքն՝ հաշվի առնելով փողի գնողունակությունը, այդ աճն էլ ավելի քիչ է։ Բացի այդ, պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ խոսքը երկարաժամկետ, այսինքն՝ 12 տարի ժամկետի մասին է։ Բնականաբար, որքան երկարաժամկետ համեմատության համար վերցնենք և անվանական տեմպերը, աճն ավելի «տպավորիչ» կթվա, ինչը խեղաթյուրում է իրական պատկերը։ Ըստ այդմ, «Փաստ-մետր»-ը Իրակլի Ղարիբաշվիլիի հայտարարությունը գնահատում է կիսաճշմարտություն։

1) Իրական տվյալների հաշվարկում վերցված են՝ 2012-2022 թվականների միջին տարեկան գնաճը, 2023 թվականի վերջին 10 ամիսների գնաճի միջին ցուցանիշը և 2024 թվականի դեպքում գնաճի նպատակային ցուցանիշը։