ვერდიქტი: ანა ნაცვლიშვილის განცხადება არის სიმართლე.   რეზიუმე:

საზოგადოებრივ მაუწყებელს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გარანტირებული აქვს მაღალი და მზარდი დაფინანსება, რაც საშუალებას აძლევს რეკლამის დამკვეთს ბაზარზე არსებულ ფასთან შედარებით გაცილებით დაბალი ფასები შესთავაზოს, ე.წ. დემპინგური ფასები.

„მაუწყებლობის შესახებ“ კანონით და არც რამე სხვა საკანონმდებლო აქტში, სარეკლამო ნაწილში არ არსებობს იმ ტიპის რეგულაცია, რომელიც სარეკლამო ბაზარზე მაუწყებლის მხრიდან ე.წ. დემპინგური ფასის შეთავაზებას კრძალავს.

სახელმწიფო აუდიტის 2015 და 2016 წლების ანგარიში საზოგადოებრივ მაუწყებელში სარეკლამო დროის რეალიზებასთან დაკავშირებულ დარღვევებზე მიუთითებს. სარეკლამო დროის რეალიზება ბარტერული გარიგებით  ხდებოდა, რითაც მაუწყებელი „სახელმწიფო შესყიდვების შესახებ“ საქართველოს კანონს არღვევდა. ამასთან, გაურკვეველია რამდენად ეკვივალენტური იყო სარეკლამო დროის ღირებულება ბარტერის გზით შესყიდულ საქონელთან და მომსახურებასთან.

საინიციატივო ჯგუფის 2014 წლის ანგარიშის თანახმად, როდესაც საზოგადოებრივი მაუწყებელის ეთერში დაშვებული იყო კომერციული რეკლამა და სპონსორობა, მაუწყებელს სასპონსორო პაკეტზე ე.წ. დემპინგური ფასები ჰქონდა დაწესებული.

  ანალიზი 21 თებერვალს პარლამენტმა „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონპროექტზე პრეზიდენტის ვეტო დაძლია. ცვლილებების

თანახმად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში კომერციულ რეკლამაზე და სპონსორობაზე შეზღუდვები მინიმუმამდე მცირდება. ასევე, ტელერადიოპროდუქციის ან/და მასთან დაკავშირებული მომსახურების შეძენისას საზოგადოებრივ მაუწყებელზე „სახელმწიფო შესყიდვების შესახებ საქართველოს კანონი“ არ გავრცელდება.

საქართველოს პრეზიდენტის საპარლამენტო მდივანმა ანა ნაცვლიშვილმა პარლამენტს პრეზიდენტის მოტივირებული შენიშვნები

გააცნო. მისი განმარტებით, ეს ცვლილებები, თავად საზოგადოებრივი მაუწყებლის არსს უქმნის საფრთხეს, მეორეს მხრივ საზოგადოებრივი მაუწყებელი კერძო მედიასაშუალებებთან შედის კონკურენციაში, რომელიც უთანასწოროა და აზარალებს კომერციულ მედიას. ანა ნაცვლიშვილმა პარლამენტის პლენარულ სხდომაზე სიტყვით გამოსვლისას ასევე აღნიშნა, რომ „კანონში არ არსებობს არანაირი გარანტია და შემაფერხებელი ფაქტორი, იმისა  რომ საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა უთანასწორო კონკურენცია კიდევ უფრო არ დაამძიმოს, ე.წ. დემპინგური ფასების დაწესებით ბაზარზე, რისი ყველანაირი შესაძლებლობა ექნება. ეს პრობლემა რომ აქტუალური გახდება, ამას მოწმობს სახელმწიფო აუდიტის დასკვნა, სადაც საუბარია იმაზე, თუ რა მდგომარეობაა საზოგადოებრივ მაუწყებელში სარეკლამო ტარიფების თვალსაზრისით“.

საზოგადოებრივ მაუწყებელის დაფინანსებაზე სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ყოველწლიურად წინა წლის მთლიანი შიდა პროდუქტის არანაკლებ 0.14% იხარჯება. ანუ, ეკონომიკის ზრდის პარალელურად ყოველწლიურად იზრდება საოზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტიც. 2017 წელს საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსება ბიუჯეტიდან 46.4 მლნ ლარს შეადგენდა, 2018 წლის ბიუჯეტში

საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსება 52.5 მლნ ლარამდე გაიზარდა.

სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მაღალი და მზარდი დაფინანსების გათვალისწინებით, საზოგადოებრივ მაუწყებელს შეუძლია ბაზარზე არაკეთილსინდისიერი მოთამაშე იყოს. რაც იმას ნიშნავს, რომ ის გარანტირებული ბიუჯეტის ფონზე შეძლებს რეკლამის დამკვეთს, მედია ბაზარზე არსებულ ფასთან შედარებით, განზრახ შემცირებული ფასი შესთავაზოს, ანუ ე.წ. დემპინგური ფასი. ეს დააზარალებს მცირებიუჯეტიან, მათ შორის რეგიონალურ, მაუწყებლებს.

რეკლამის ფასს თავად მაუწყებელი განსაზღვრავს. არც „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონით და არც რაიმე სხვა საკანონმდებლო აქტით სარეკლამო ნაწილში არ არსებობს იმ ტიპის რეგულაცია, რომელიც სარეკლამო ბაზარზე მაუწყებლის მხრიდან ე.წ. დემპინგური ფასის შეთავაზებას კრძალავს. აღნიშნული ინფორმაცია ასევე დაგვიდასტურა კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ.

საზოგადოებრივ მაუწყებელში კომერიციული რეკლამის რეალიზაციასთან დაკავშირებულ დარღვევებზე საუბარია სახელმწიფო აუდიტის 2015-2016 წლების ანგარიშში.

სახელმწიფო აუდიტი საზოგადოებრივ მაუწყებელს მოუწოდებს, მეტი გამჭვირვალობისა და კონკურენციის გაზრდის მიზნით, შეიმუშავოს სარეკლამო დროის რეალიზაციის პოლიტიკა.

აუდიტის დასკვნის თანახმად, 2015 და 2016 წლებში საზოგადოებრივ მაუწყებელში გარკვეული სარეკლამო დროის რეალიზება ბარტერული გარიგებით  ხდებოდა. რითაც საზოგადოებრივმა მაუწყებელემა დაარღვია „სახელმწიფო შესყიდვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, რომელიც შესყიდვის ფორმად ბარტერულ გაცვლას არ ითვალისწინებს. ამასთან, საზოგადოებრივ მაუწყებელში კომერციული რეკლამის ტარიფები არ არის განსაზღვრული, რის გამოც გაურკვეველია თუ რამდენად ეკვივალენტური იყო სარეკლამო დროის ღირებულება ბარტერის გზით შესყიდულ საქონელთან და მომსახურებასთან. ამასთან დაუსაბუთებელია ბარტერით შეძენილი საგნის საჭიროებაც.

კერძოდ, "2016 წელს მაუწყებელმა ჩასატარებელი სარემონტო სამუშაოების შესყიდვაზე გამოაცხადა ელექტრონული ტენდერი. შესრულებული სამუშაოების სანაცვლოდ, მაუწყებელი ბარტერის გზით მიმწოდებელს გადასცემდა სარეკლამო დროს, საორიენტაციო ღირებულებით 60 000 ლარზე. სადაც გამარჯვებულად გამოვლინდა შპს „ბალავარი“ და ხელშეკრულება გაფორმდა 42 000 ლარზე".

"2015

და 2016 წლებში მაუწყებლის მიერ ბარტერის საშუალებით, ტენდერის გარეშე, სარეკლამო დროის სანაცვლოდ განხორციელდა 619 793 ლარის და 16 621 აშშ დოლარის ეკვივალენტის ღირებულების საქონლისა და მომსახურების შესყიდვა".

„საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ განმარტებით, მაუწყებელს რჩება თავისუფალი სარეკლამო დრო და ამიტომაც მოხდა სარეკლამო დროის ბარტერული გარიგებით რეალიზება“, - ვკითხულობთ სახელმწიფო აუდიტის დასკვნაში.

პარადოქსული სიტუაციაა, რომ ერთის მხრივ საზოგადოებრივი მაუწყებელი კომერციული სარეკლამო დროის გაზრდას ითხოვდა, მეორეს მხრივ კი აცხადებდა, რომ თავისუფალი სარეკლამო დრო რჩებოდა სარეალიზაციოდ.

აღსანიშნავია, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს კომერციულ რეკლამაზე და სპონსორობაზე შეზღუდვები 2015 წლიდან დაუწესდა, იმ მოტივით რომ მაუწყებელი კომერციული გავლენებისგან ყოფილიყო თავისუფალი. საინტერესოა აწესებდა თუ არა საზოგადოებრივი მაუწყებელი ე.წ. დემპინგურ ფასებს მაშინ, როდესაც მას არ ქონდა რეკლამაზე და სპონსორობაზე შეზღუდვები?

საინიციატივო ჯგუფის 2014 წლის საზოგადოებრივი მაუწყებლის შემოსავლებისა და ხარჯების მონიტორინგმა აჩვენა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი სასპონსორო პაკეტზე დემპინგურ ფასს აწესებდა. ანგარიშის მიხედვით, 2014 წლის მე-3 კვარტლის მონაცმებით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიერ თვის განმავლობაში ე.წ. სასპონსორო პაკეტით მიღებული ყველაზე მცირე შემოსავალი 800 ლარია, რაც მცირედით აღემატება რეგიონული არხის იმავე სახის ყველაზე მცირე შემოსავალს (700 ლარი). 2.3-ჯერ ნაკლებია თბილისში ბაზირებული არხის სასპონსორო შემოსავალზე, ხოლო ეროვნული მაუწყებლის იმავე სახის ყველაზე მცირე შემოსავალზე 11-ჯერ ნაკლებია. 2014 წლის მონიტორინგის ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის ამგვარი დემპინგური ფასი გავლენას ახდენს სარეკლამო ბაზარზეც და სხვა მაუწყებლების მდგრადობაზეც. საინიციატივო ჯგუფთან ინტერვიუში ერთ-ერთი სარეკლამო სააგენტოს ხელმძღვანელმა გაიხსენა არაერთი შემთხვევა, როცა რამდენიმე რეგიონულ არხზე რეკლამის ზოგმა განმთავსებელმა უარი თქვა მომსახურების შესყიდვაზე და საზოგადოებრივი მაუწყებლის სასპონსორო პაკეტის აღება არჩია“.