Իրակլի Կոբախիձե. Վրաստանը հնարավորինս մոտենում է Եվրամիությանը, Ուկրաինան և Մոլդովան՝ հեռանում
վճիռ. «Փաստ-մետր»-ի եզրակացության համաձայն՝ Իրակլի Կոբախիձեի հայտարարությունը սուտ է
Վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեի խոսքով՝ Վրաստանը հնարավորինս մոտենում է Եվրամիությանը, իսկ մյուս թեկնածու երկրները՝ Ուկրաինան և Մոլդովան, ընդհակառակը, հեռանում են նրանից.
«Փաստորեն, եթե որեւէ երկիր հնարավորինս մոտենում է Եվրամիությանը, դա Վրաստանն է։ Ցավոք սրտի, Ուկրաինայում այլ իրավիճակ է, Մոլդովայում այլ իրավիճակ է՝ թե՛ քաղաքական, թե՛ տնտեսական, ժողովրդավարություն, կոռուպցիա և այլն։ Բոլոր առումներով այս երկու երկրներն ավելի ու ավելի են հեռանում ԵՄ-ից։ Մենք փաստացի գտնվում ենք որակական մերձեցման գործընթացում, բովանդակային առումով Վրաստանը մոտենում է Եվրամիությանն անդամակցելու համար պահանջվող չափանիշներին...
...Թեկնածու երկրներից Վրաստանն այսօր ամենաժողովրդավարն է, թեկնածու երկրներից ամենաժողովրդավարական ընտրություններն անցկացվում են Վրաստանում, թեկնածու երկրներից, Վրաստանն ունի ամենաազատ բիզնեսը և այլն։ Թեկնածու երկրների շարքում կոռուպցիայից ամենաազատ երկիրն է Վրաստանը, սա է գլխավորը, ոչ թե հայտարարությունները։
Հայտարարություններ երբեմն այսպես են արվում, երբեմն՝ այնպես, այս հայտարարությունները հետո փոխվում են, քաղաքական կոնյունկտուրայի հարց է։
Ի վերջո, ամենակարևորն այն է, թե տարում որքանով է կազմակերպված երկիրը բովանդակային առումով, և այս առումով Վրաստանը տարվա մեջ ամենակազմակերպվածն է թեկնածու երկրների շարքում։ Հետևաբար, հենց որ մեր տարածաշրջանի առջև ծառացած դժվարությունները անցնեն, հենց որ պատերազմն Ուկրաինայում ավարտվի առաջին հերթին, անմիջապես կփոխվեն մոտեցումները և այն իրավիճակը, որն այսօր Վրաստանում է տնտեսության, ժողովրդավարության կամ որևէ այլ առումով, անմիջապես կգնահատվի»:
«Փաստ-մետրը» հետաքրքրվել է Իրակլի Կոբախիձեի հայտարարությամբ, մասնավորապես՝ ճշտել այն հայտարարության իսկությունը, ըստ որի Վրաստանը հնարավորինս մոտենում է Եվրամիությանը, իսկ Ուկրաինան և Մոլդովան հեռանում են դրանից։ Հայտարարության մեջ Իրակլի Կոբախիձեն Վրաստանը համեմատում է Մոլդովայի և Ուկրաինայի հետ այլ չափանիշներով, սակայն տվյալ հոդվածը կենտրոնանում է հայտարարության միայն հիմնական մասի վրա՝ երկրի մերձեցումը Եվրամիությանը։ Իրակլի Կոբախիձեն նշում է տարբեր չափորոշիչներ, որոնք առանձին վերցրած կարևոր չափորոշիչներ են, սակայն, այնուհետև մանրամասնում է, որ խոսքը գնում է այն չափանիշներին մոտենալու մասին, որոնք անհրաժեշտ են Եվրամիությանն անդամակցելու համար։
Նախ, պետք է նշել, որ այս առումով Եվրամիությանն անդամակցելուն մոտենալը կարելի է հեշտությամբ չափել՝ կախված այս կամ այն երկրի անդամակցության փուլից։
2022 թվականի փետրվարի 24-ին Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինա չհիմնավորված ներխուժմամբ փոխված աշխարհաքաղաքական համատեքստում Վրաստանին հնարավորություն տրվեց դիմել ԵՄ անդամակցության համար։ 2022 թվականի մարտի 3-ին Վրաստանը Եվրամիությանն անդամակցելու հայտ է ներկայացրել։ Ի պատասխան դիմումի՝ 2022 թվականի հունիսի 23-ի Եվրոպական խորհրդի պատմական որոշմամբ Վրաստանին շնորհվել է եվրոպական հեռանկար և Եվրամիության պոտենցիալ թեկնածուի կարգավիճակ։ «Ասոցացված եռյակի» մնացած երկու անդամները՝ Մոլդովան և Ուկրաինան, ստացան թեկնածուի կարգավիճակ, և որոշվեցին Վրաստանի համար թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու 12 առաջնահերթություններ։
2023 թվականի նոյեմբերի 8-ին հրապարակված Եվրամիության ընդլայնման զեկույցի համաձայն՝ Եվրահանձնաժողովը Եվրոպական խորհրդին խորհուրդ է տվել Վրաստանին տալ թեկնածուի կարգավիճակ. Եթե 9 քայլ կատարվի, Վրաստանը կկարողանա անցնել անդամակցության բանակցությունների փուլ։ Միևնույն ժամանակ Եվրահանձնաժողովը Եվրախորհրդին առաջարկել է սկսել Ուկրաինայի և Մոլդովայի հետ անդամակցության բանակցությունները։
Նշված որոշման համաձայն՝ 2024 թվականի հունիսի 25-ին Եվրամիությունը սկսել է անդամակցության բանակցությունները Մոլդովայի և Ուկրաինայի հետ և անցկացրել անդամակցության վերաբերյալ առաջին միջկառավարական համաժողովները։ Նույն ժամանակահատվածում Եվրամիությունը դադարեցրեց Վրաստանի հետ անդամակցության գործընթացը։ 9 քայլերի իրականացման և «Վրաստանի խորհրդարանի կողմից ընդունված վերջին որոշումների» աննշան առաջընթացը պատճառ դարձավ, որ ԵՄ առաջնորդները որոշեցին դադարեցնել Վրաստանի ԵՄ անդամակցության գործընթացը։ Մասնավորապես, Եվրոպական խորհրդի 2024 թվականի հունիսի 27-ի եզրակացությունների համաձայն՝ Եվրոպական խորհուրդը լուրջ մտահոգություն է հայտնել Վրաստանում վերջին զարգացումների վերաբերյալ։ Մասնավորապես, ըստ Եվրախորհրդի, օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին օրենքի ընդունումը հետընթաց է թեկնածուի կարգավիճակի վերաբերյալ հանձնարարականում Եվրահանձնաժողովի սահմանած քայլերի նկատմամբ (ենթադրվում է 9 քայլը)։ Եվրոպական խորհուրդը կոչ է արել Վրաստանի կառավարությանը հստակեցնել իր մտադրությունները՝ փոխելով կուրսը, քանի որ ներկայիս կուրսը վնասում է Վրաստանի ուղուն դեպի Եվրամիություն և դե ֆակտո «առաջացնում է անդամակցության գործընթացի կասեցում»։
Այսպիսով, ԵՄ-ն սկսել է Ուկրաինայի և Մոլդովայի հետ անդամակցության բանակցությունները, մինչդեռ Վրաստանի հետ անդամակցության գործընթացը կասեցվել է։ Նշված փաստերը Իրակլի Կոբախիձեի պնդումների հակառակն են՝ իբր Վրաստանը հնարավորինս մոտենում է Եվրամիությանը, իսկ Մոլդովան ու Ուկրաինան հեռանում են Եվրամիությունից։
Անդամակցության համատեքստում ԵՄ-ի մերձեցման հիմնական գնահատականը հենց ԵՄ-ի գնահատականն է, ինչպես տրված է ընդլայնման զեկույցներում։
Այն բանից հետո, երբ այս երեք երկրները դիմեցին ԵՄ-ին անդամակցելու համար, ԵՄ-ն սահմանեց նրանցից յուրաքանչյուրի անելիքների ցանկը (Վրաստանի դեպքում դա 12 առաջնահերթություն էր, իսկ հետո՝ 9 քայլ)։ Առաջնահերթությունների կատարումը, որոնք ներառում են այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսիք են ժողովրդավարական զարգացումը, արդարադատության համակարգի բարելավումը, կոռուպցիայի դեմ պայքարը, մարդու իրավունքները և այլն, և, համապատասխանաբար, Եվրամիության հետ մերձեցմանն ուղղված քայլերը, գնահատվել են Եվրամիության կողմից ընդլայնման զեկույց։
Զեկույցի համաձայն՝ Վրաստանն ամբողջությամբ կատարել է 12 առաջնահերթություններից 3-ը, Մոլդովան՝ 9 քայլերից 6-ը, Ուկրաինան՝ 7 քայլերից 4-ը։ Սա վկայում է այն մասին, որ Մոլդովան և Ուկրաինան ավելի մոտ են եղել Եվրամիությանը, քան Վրաստանը՝ ըստ ձեռնարկված բարեփոխումների (ներառյալ որակական և բովանդակային): Թեկնածուի կարգավիճակ շնորհելուց հետո սահմանված 9 քայլերի կատարման մեջ՝ այսինքն՝ Եվրամիության հետ մերձեցման առումով՝ այո, ըստ ԵՄ-ի, Վրաստանը միայն չնչին առաջընթաց է գրանցել։ Ավելին, 2024 թվականին Վրաստանի խորհրդարանն ընդունել է «օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենք, որը, ըստ Եվրամիության և նրա անդամ երկրների, հակասում է Եվրամիության 9 քայլերին և արժեքներին։ Արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության ոլորտում ԵՄ բարձրագույն ներկայացուցիչ Ջոզեֆ Բորելիի հայտարարության համաձայն՝ այս օրենքը և դրա շուրջ զարգացած բոլոր բացասական իրադարձությունները հեռացնում են Վրաստանը Եվրամիությունից։
ԵՄ ընդլայնման զեկույցը նաև տրամադրում է ԵՄ անդամակցության համար անհրաժեշտ տարբեր չափանիշների (գլուխների) և դրանց խմբավորման արդյունքում առաջացած թեմատիկ կլաստերների գնահատականները: Այս առումով Վրաստանի պատրաստվածության մակարդակը որոշ հատվածներում գերազանցում է Ուկրաինայի և Մոլդովայի պատրաստվածության մակարդակը, թեև ոչ բոլոր մասերում, ինչպես նաև առաջընթացն ըստ տարբեր մասերի տարբեր է (ընդհանուր առմամբ 35 այդպիսի գլուխ կա)։ ԵՄ-ին անդամակցելու առաջնահերթությունները, որոնք հիմնականում վերաբերում են անդամակցության հիմնարար խնդիրներին (առաջին կլաստեր), շարադրված են ԵՄ-ի կողմից սահմանված առաջնահերթություններում/քայլերում: Վրաստանը հետ է մնում Ուկրաինայից և Մոլդովայից, ինչպես նշվեց վերևում, նշված առաջնահերթությունների/քայլերի իրականացման առաջընթացով։
Այսպիսով, Իրակլի Կոբախիձեի պնդումները, թե Վրաստանը հնարավորինս մոտենում է Եվրամիությանը, ներառյալ Եվրամիությանն անդամակցելու համար անհրաժեշտ չափանիշները, իսկ Ուկրաինան և Մոլդովան, ընդհակառակը, հեռանում են դրանից, սուտ են։ Փաստորեն, ընթացիկ առաջընթացի գնահատմամբ, Եվրամիությունը սկսել է անդամակցության բանակցությունները Մոլդովայի և Ուկրաինայի հետ, մինչդեռ Վրաստանի անդամակցության գործընթացը կասեցվել է։
