Վասիլ Ուրուշաձե. «Ազգային շարժման» կառավարման տարիներին մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն աճել է 3 անգամ ավելի արագ

Վճիռ. «Փաստ-մետր»-ի եզրակացության համաձայն՝ Վասիլ Ուրուշաձեի հայտարարությունը մեծ մասամբ սուտ է

«Ազգային շարժման» կառավարման տարիներին՝ 2004-2012 թվականներին, ՀՆԱ-ն աճել է տարեկան միջինը 6,1%-ով, մեկ շնչին բաժին ընկնողը՝ 6,8%-ով (տարբերությունն առաջացել է բնակչության թվի նվազմամբ)։ Իշխանափոխությունից հետո՝ 2013-2023 թվականներին, աճի տեմպը նվազել է մինչև 4,4%, ինչը նշանակում է, որ ՀՆԱ-ի աճի տեմպը «Ազգային շարժման» ժամանակաշրջանում եղել է ոչ թե 3, այլ 1,39 անգամ՝ «Վրացական» ժամանակաշրջանի համեմատ։ Երազ» կանոնը, եթե հաշվարկվի մեկ բնակչի հաշվով, այն գերազանցել է 1,55 անգամ։

Համեմատելիս պետք է հաշվի առնել նաև համատեքստը։ 2004-2012 թվականներին համաշխարհային տնտեսությունը նույնպես աճել է ավելի արագ, քան 2013-2023 թվականներին։ Վրաստանի հետ մեկտեղ աճի տեմպերը նվազել են նաև հարևան չորս պետությունների դեպքում։

Վասիլ Ուրուշաձեն սխալվում է իր մեթոդաբանության մեջ, երբ համեմատում է անվանական աճի տեմպը, որը հաշվի չի առնում գնաճը և փոխարժեքի փոփոխությունները։ Նշված առավելությունը կրկնապատկվում է. Լարիով հաշվելիս նա սխալվում է նաև թվերում և «Ազգային շարժման» ժամանակ աճը ներկայացնում է ուռճացված, իսկ «Վրացական երազանքի» օրոք՝ կրճատված։ Նա իր քննարկման ժամանակ հաշվի չի առնում նաև 2023թ.-ը, երբ Վրաստանի ՀՆԱ-ն աճել է միջինից բարձր տեմպերով՝ 7%-ով, և հետևում է թողնում այն ենթատեքստը, որ ՀՆԱ-ի աճի տեմպերը նվազել են թե՛ տարածաշրջանային, թե՛ գլոբալ մակարդակներում։

Հաշվի առնելով սխալ մեթոդաբանության կիրառումը, առավելությունների ուռճացված ներկայացումը, ենթատեքստի անտեսումը և 2023 թվականի ցուցանիշի անհետացումը հաշվարկից՝ «Փաստ-մետրը» Վասիլ Ուրուշաձեի հայտարարությունը գնահատել է մեծ մասամբ սխալ։

Վերլուծություն

«Միացյալ ազգային շարժման» հակակոռուպցիոն դեպարտամենտի քարտուղար Վասիլ Ուրուշաձեն Facebook-ում նկար է հրապարակել, վերնագրելով՝ «Միացյալ ազգային շարժման օրոք մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքը 3 անգամ ավելի արագ է աճել»։ Քարդն ավելացրել է նկարագրությունը. «Լարիով մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ-ն 2003-2012 թվականներին աճել է 3,37 անգամ, իսկ 2013-2022 թվականներին՝ 2,53 անգամ»։ Մեկ շնչին ընկնող անվանական ՀՆԱ-ն դոլարով 2003-2012 թվականներին աճել է 4,38 անգամ, իսկ 2013-2022 թվականներին՝ 1,44 անգամ (44%-ով)։

Տարբեր նպատակների համար մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կարող է չափվել տեղական արժույթով և դոլարով, անվանական արտահայտությամբ, և գնողունակության համարժեքության (ԳՄԳ), ընթացիկ և հաստատուն գներով:

Գնաճը խեղաթյուրում է իրական պատկերը և գերագնահատում աճը։ Նմանատիպ, իսկ որոշ դեպքերում՝ հակառակ արդյունքը ցույց է տալիս փոխարժեքի փոփոխությունը։ Հարցի պատասխանը, թե որքան է աճել տնտեսությունը, տալիս է որոշակի ժամանակահատվածում ՀՆԱ-ի տարեկան իրական աճի տեմպի արտադրյալը։

Մինչ երկրում բնակչության թիվն ավելանում է, մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի աճի տեմպերն ավելի ցածր են, նվազման դեպքում՝ հակառակը։

Վրաստանի անվանական ՀՆԱ-ն աճել է 7,5 անգամ՝ 2003-2023 թվականներին 4-ից հասնելով 30 միլիարդ դոլարի, իսկ 7,9 անգամ՝ մեկ շնչին ընկնող 1030 դոլարից հասնելով 8160 դոլարի։

Փաստորեն, երկրում նման մասշտաբի աճ չի գրանցվել, և 2015թ.-ի մշտական գներով հաշված՝ երկրի տնտեսությունը նույն ժամանակահատվածում աճել է 2,75 անգամ՝ 7,84-ից հասնելով 21,6 մլրդ դոլարի, իսկ մեկ շնչին բաժին ընկնողը 2,93 անգամ՝ 1,985-ից մինչև 5,820 դոլար [1]:

Գրաֆիկ 1. անվանական և իրական աճի դինամիկան Վրաստանում (2003=100%).

Աղբյուր՝ Համաշխարհային բանկ

Ե՛վ ընթացիկ գներով, և՛ հաստատուն գներով, ամբողջ երկրի տնտեսության համեմատ, մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն ավելի է աճել, քանի որ նույն ժամանակահատվածում բնակչությունը նվազել է 230 հազարով՝ հասնելով 3,7 մլն-ի։

Գծապատկեր 2. Բնակչություն (հազարավոր մարդիկ)

Աղբյուր՝ Վրաստանի Ազգային վիճակագրական ծառայություն

«Ազգային շարժման» կառավարման ժամանակաշրջանում 2004-2012 թվականներին միջին տարեկան տնտեսական աճը կազմել է 6,1%, «Վրացական երազանքի» կառավարման օրոք 2013-2023 թվականներին՝ 4,4 տոկոս։ Եթե հաշվենք մեկ շնչի հաշվով, ապա 6,8% և 4,4%[2]։ Ակնհայտ է, որ 6,1-ը և առավել ևս 6,8-ը 4,4-ից ավելի է, թեև ընդամենը 1,39 անգամ (1,55 անգամ մեկ շնչի հաշվով) և ոչ 3 անգամ, ինչպես հայտարարել է Վասիլ Ուրուշաձեն։

Վասիլ Ուրուշաձեն նշում է նաև, որ լարիով մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն 2003-2012 թվականներին աճել է 3,37 անգամ, իսկ 2013-2022 թվականներին՝ 2,53 անգամ։ Ըստ Sakstat-ի՝ 2003 թվականին մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմել է 2,167 լարի, 2012 թվականին՝ 7018 լարի կամ 3,24 անգամ ավելի։ Ըստ նույն վիճակագրության՝ 2013-2022 թվականներին լարիով մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն աճել է 2,70 անգամ՝ 7220-ից հասնելով 19465 լարիի։ Հայտնի չէ, թե ինչու Վասիլ Ուրուշաձեն որպես բազային տարի վերցրեց 2013-ը, ոչ թե 2012-ը, այս դեպքում էլ թվերն ամբողջությամբ չեն համապատասխանում իրականությանը, առաջին շրջանում աճը ցուցադրվում է որպես ուռճացված, երկրորդում՝ կրճատված, թեև հիմնականը. Անճշտությունը դեռևս այն մեթոդի մեջ է, որտեղ գնաճը հաշվի չի առնվում։

Մոտավորապես նույն պատկերն է դոլարային արտահայտությամբ, Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ 2003-2012 թվականներին մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն աճել է 4,4 անգամ՝ 1030-ից հասնելով 4,420-ի, իսկ 2013-2022 թվականներին՝ 4,620-ից 6,675-ի։ Այս դեպքում, չնայած անվանապես ճիշտ տվյալներ տրամադրելուն, մեթոդը կրկնակի սխալ է, քանի որ բացի գնաճից, անտեսվում են փոխարժեքի փոփոխությունները։

Բացի մեթոդական և փաստական անճշտություններից, պետք է հաշվի առնել նաև համատեքստը: Երկրի տնտեսությունը չի կարող զարգանալ առանձին, և դրա վրա էապես ազդում են ինչպես համաշխարհային, այնպես էլ տարածաշրջանային իրադարձությունները։

2004-2012 թվականներին Վրաստանի բոլոր չորս հարևան պետությունները, ինչպես նաև ամբողջ աշխարհն ունեցել են ավելի բարձր տնտեսական աճ, քան 2013-2023 թվականներին։

Գծապատկեր 3. Տնտեսական աճի միջին տարեկան տեմպը

Աղբյուր՝ Համաշխարհային բանկ

Ճիշտ է, «Ազգային շարժման» կառավարման տարիներին «Վրացական երազանքի» կառավարման ժամանակաշրջանի համեմատ տնտեսական աճի տեմպերն ավելի բարձր են եղել, բայց աճն ավելի բարձր է եղել Վրաստանի բոլոր չորս հարևան նահանգներում, ոչ միայն. 2004-2012 թվականների միջին տարեկան աճի տեմպը 2013 թվականին կգերազանցի 2023 թ.

Վասիլ Ուրուշաձեն մեթոդաբանության մեջ սխալվում է, երբ անվանական աճի տեմպերը համեմատում է միմյանց հետ, որի դեպքում հաշվի չի առնում գնաճը և փոխարժեքի փոփոխությունները, ինչի արդյունքում առավելությունը ներկայացնում է կրկնակի։ Լարիով հաշվելիս սխալվում է նաև թվերում, որի ժամանակ «Ազգային շարժման» ժամանակ աճը ներկայացնում է ուռճացված, իսկ «Վրացական երազանքի» օրոք՝ կրճատված։ Նա բացառում է նաև 2023 թվականը, երբ Վրաստանի ՀՆԱ-ն աճել է միջինից բարձր տեմպերով՝ 7%-ով և հաշվի չի առնում այն ենթատեքստը, ըստ որի ՀՆԱ-ի աճի տեմպերը թե՛ տարածաշրջանային, թե՛ գլոբալ մակարդակում նվազել են։

Իշխանափոխությունից հետո աճի տեմպերը նվազել են, բայց ոչ երեք անգամ։ «Ազգային շարժման» օրոք միջին տարեկան աճի տեմպը եղել է 1,36 անգամ ավելի, քան «Վրացական երազանքի» ժամանակաշրջանում, իսկ մեկ շնչին բաժին ընկնողը՝ 1,55 անգամ, ինչը նշանակում է, որ Վասիլ Ուրուշաձեն կրկնապատկել է իր առավելությունը։ «Ազգային շարժման» հակակոռուպցիոն վարչության քարտուղարը իրավացի է միայն նրանում, որ «Ազգային շարժման» օրոք, ընդհանուր առմամբ, միջին տարեկան աճի տեմպն ավելի բարձր է եղել, քան «Վրացական երազանքի» ժամանակ, սակայն, կիրառվել է. սխալ մեթոդաբանություն, առավելությունների կրկնապատկում, զեկույցում թույլատրված անճշտություններն ու ենթատեքստը Նկատի ունենալով անտեսումը, «Փաստ-մետրը» նրա հայտարարությունը գնահատել է հիմնականում սխալ։