დეზინფორმაცია: ჯანმომ აღიარა, რომ COVID-19-ის ვაქცინები დაუტესტავია
ვერდიქტი: ყალბი ამბავი
Facebook-მომხმარებელმა ბაჩი ქურიძემ სოციალურ ქსელში ვიდეომიმართვა გაავრცელა. ვიდეოში COVID-19-ის ვაქცინებთან დაკავშირებით ცრუ ინფორმაციის შემცველი მტკიცებები გაჟღერდა, თითქოს ვაქცინა დაუტესტავია და ადამიანები ექსპერიმენტის მონაწილეები არიან. ვიდეოს ავტორის მტკიცებით, „თვითონ აღიარა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ და კიდევ ბევრმა სხვა ორგანიზაციამ, რომ ერთ წელში ვაქცინის შექმნა შეუძლებელია. ეს ვაქცინები საექსპერიმენტოა და ადამიანები ამ ექსპერიმენტის მონაწილეები ვართ“. ვიდეომიმართვას 3 ათასზე მეტი ნახვა და 430-მდე გამოხმაურება აქვს.
სინამდვილეში, კოვიდვაქცინები, რომლებიც მთელ მსოფლიოში, მათ შორის - საქართველოშიც, გამოიყენება (ფაიზერი, ასტრაზენეკა, სინოფარმი), მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის და მაღალი სანდოობის მქონე მარეგულირებლების მიერ არის დამტკიცებული და გადაუდებელი მოხმარების ავტორიზაცია აქვს მინიჭებული. ჯანმოს გადაუდებელი მოხმარების სიაში შეტანის პროცედურა გულისხმობს ორგანიზაციის მიერ განსაზღვრულ პროცედურას ახალი ან არალიცენზირებული პროდუქტების (ვაქცინების, სამკურნალო-თერაპიული და დიაგნოსტიკური საშუალებების) გამოყენებისათვის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გადაუდებელი მდგომარეობების დროს. ხოლო უშუალოდ გადაუდებელი მოხმარების ავტორიზაცია ეს არის მექანიზმი, რომელსაც ქვეყნის მარეგულირებელი ორგანოები გადაუდებელ შემთხვევებში იყენებენ, მაგ. პანდემიის პირობებში, რომ ხელი შეუწყონ ჯერ სრულად დაურეგისტრირებელი ვაქცინის ან სხვა სამკურნალო საშუალების ხელმისაწვდომობას, რაც აუცილებელია დაავადების სამკურნალოდ ან მისი გავრცელების შესაჩერებლად. ამგვარი ავტორიზაცია მხოლოდ მაშინ გაიცემა, თუ სხვა ალტერნატივა არ არსებობს და კონკრეტული პროდუქტი მარეგულირებლის სტანდარტულ მოთხოვნებს უსაფრთხოების და ეფექტურობის კუთხით აკმაყოფილებს. ავტორიზებული ვაქცინა ნიშნავს, რომ მან პრეკლინიკური და კლინიკური კვლევის ყველა ფაზა წარმატებით გაიარა. მართალია, COVID-19-ის ვაქცინები ექსტრემალური პირობებიდან გამომდინარე, შემჭიდროებულ ვადებში შეიქმნა და დამტკიცდა, თუმცა კვლევის არცერთი საფეხური, რომლითაც ვაქცინების ეფექტურობა და უსაფრთხოება დგინდება, გამოტოვებული არ ყოფილა.
დასაწყისში, COVID-19-ის ვაქცინებმა თავდაპირველად შემოწმების და შეფასების პრეკლინიკურიფაზა გაიარეს, რომლის საფუძველზეც განისაზღვრა, თუ იმუნური რეაქციის გამოსაწვევად, რომელი ანტიგენი უნდა ყოფილიყო გამოყენებული. პრეკლინიკური ფაზა არის ექსპერიმენტული. პრეკლინიკურ ფაზაში კოვიდვაქცინების გამოცდა ცხოველებზე მოხდა. მას შემდეგ, რაც ვაქცინამ იმუნური რეაქცია აღძრა, მისი კლინიკური შემოწმება დაიწყეს.
კლინიკური კვლევები თავის მხრივ, სამი ფაზისგან შედგება. პირველ ფაზაში ვაქცინის უსაფრთხოების შეფასების, იმუნური პასუხის წარმოქმნის დადასტურების და სწორი დოზის განსაზღვრის მიზნით ვაქცინაცია მცირე ჯგუფში შემავალ მოხალისეებს ჩაუტარდათ. აღნიშნულ ფაზაში ვაქცინების გამოცდა ახალგაზრდა და ჯანმრთელ, სრულწლოვან მოხალისეებზე მოხდა. ვაქცინაციის მეორე ფაზაში ვაქცინის უსაფრთხოების და იმუნური რეაქციის აღძვრის უნარის შემდგომი შეფასების მიზნით, ვაქცინაცია უკვე რამდენიმე ასეულ მოხალისეს ჩაუტარდა. ამ ეტაპზე, რამდენიმე გამოცდა ჩატარდა სხვადასხვა ასაკობრივი ჯგუფის და ვაქცინის განსხვავებული შემადგენლობების შესაფასებლად. მესამე ფაზაში მონაწილე ათასობით მოხალისიდან ნაწილს ჩაუტარდა ვაქცინაცია, ნაწილს კი პლაცებო გაუკეთეს. აღნიშნულის საფუძველზე დადგინდა კორონავირუსის საწინააღმდეგოდ ვაქცინის ეფექტურობა. ვაქცინას გადაუდებელი გამოყენებისთვის ავტორიზაცია მხოლოდ მას შემდეგ ენიჭება, რაც კლინიკური კვლევის მესამე ფაზას წარმატებით გაივლის.
კოვიდვაქცინებმა ზემოთ ჩამოთვლილი კვლევის ყველა საფეხური წარმატებით გაიარეს, რის საფუძველზეც ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციისა და მაღალი სანდოობის მქონე მარეგულირებლების (EMA, FDA) მიერ, ავტორიზაცია მიენიჭათ. თუმცა ვაქცინის გამოყენებაში ჩაშვებისთანავე, ვაქცინის უსაფრთხოებაში დასარწმუნებლად, მუდმივი მონიტორინგის წარმოებაა საჭირო.
შესაბამისად, მტკიცება, თითქოს ჯანმომ აღიარა, რომ კორონავირუსის ვაქცინები დაუტესტავია და ერთ წელში ვაქცინის შექმნა შეუძლებელია, ფაქტობრივ საფუძველს მოკლებულია. ჯანმოს მსგავსი განცხადება არ გაუკეთებია. ამასთან ერთად, ჯანმოს მიერ ვაქცინისთვის გადაუდებელი მოხმარებისთვის ავტორიზაციის მინიჭება ავტომატურად გულისხმობს, რომ აღნიშნულ ვაქცინას კვლევის ყველა საჭირო ეტაპი წარმატებით აქვს გავლილი და მასობრივი მოხმარებისთვის დასაშვებია.
----------------------------------------------------------------------------------
სტატია Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის ფარგლებში მომზადდა. ვერდიქტიდან გამომდინარე, Facebook-მა შესაძლოა სხვადასხვა შეზღუდვა აამოქმედოს - შესაბამისი ინფორმაცია იხილეთ ამ ბმულზე. მასალის შესწორებისა და ვერდიქტის გასაჩივრების შესახებ ინფორმაცია იხილეთ ამ ბმულზე.
