მიმდინარე თვის დასაწყისში საქართველოს მასშტაბით ყველა სახეობის საწვავის ფასმა კიდევ ერთხელ მოიმატა, რითაც გაგრძელდა წლის განმავლობაში არსებული ტენდენცია და საწვავის მიმდინარე ფასები 2012 წლის აპრილ-მაისში დაფიქსირებულ მაქსიმუმს მიუახლოვდა.
თუმცა, აქვე გასათვალისწინებელია, რომ გარდა ბაზრის ძირითადი მოთამაშეებისა, 2012 წლისგან განსახვავებით ბაზარზე შეინიშნება შედარებით მცირე ქსელის მქონე სადგურთა სიმრავლე, სადაც საწვავის ღირებულება ჩამოუვარდება როგორც მსხვილი მოთამაშეების ფასებს, ისე ისტორიულ მაქსიმუმს. შესაბამისად, მიუხედავად ცალკეული გამონაკლისების არსებობისა, შესაძლებელია ითქვას, რომ მიმდინარე ფასების დონეს საწვავზე 2012 წლის მაქსიმუმისათვის ამ ეტაპზე არ გადაუჭარბებია.
გრაფიკი 1: საწვავზე ფასების ცვლილების ტენდენცია 2012-2017 წლებში
წყარო: ავტოგასამართი სადგური გალფი
გრაფიკი 1 ერთი ავტოგასამართი სადგურის მაგალითზე ფასების ცვლილების ტენდენციის დანახვის საშუალებას იძლევა, ცხრილი 1 კი ასახავს ფასების საშუალო მაჩვენებლის ცვლილებას 2016 წლის ანალოგიურ პერიოდთან მიმართებით.
ცხრილი 1: საწვავის ფასების ცვლილება1
| საწვავის სახეობა | დეკემბერი 2016 | დეკემბერი 2017 | აბსოლუტური ცვლილება | პროცენტული ცვლილება |
| სუპერი | 2.01 | 2.48 | 0.47 | 23.60% |
| პრემიუმი | 1.89 | 2.38 | 0.49 | 25.93% |
| ევრო რეგულარი | 1.80 | 2.30 | 0.50 | 27.60% |
| რეგულარი | 1.69 | 2.24 | 0.55 | 32.54% |
| დიზელი | 1.69 | 2.31 | 0.62 | 36.45% |
| ევრო დიზელი | 1.86 | 2.38 | 0.52 | 27.89% |
| ბუნებრივი აირი | 1.20 | 1.53 | 0.33 | 27.71% |
წყარო: ავტოგასამართი სადგურები - ლუკოილი, გალფი, ვისოლი, სოკარი, რომპეტროლი
როგორც ცხრილიდან ჩანს, ბოლო ერთი წლის მანძილზე სხვადასხვა სახეობის საწვავზე ფასების ზრდამ 33-დან 62 თეთრამდე შეადგინა. განსაკუთრებით (36.45%-ით) გაიზარდა ფასი დიზელის საწვავზე, ყველაზე ნაკლებად, 23.6%-ით კი, სუპერის ტიპის ბენზინი გაძვირდა.
რაც შეეხება საწვავის გაძვირების ძირითად ფაქტორებს, მათ შორის უმთავრესი მიმდინარე წლის იანვრიდან გაზრდილი აქციზის გადასახადის გავლენაა. კერძოდ, საგადასახადო ცვლილებების შედეგად გადასახადი ერთ ლიტრ ბენზინზე აქციზი 18 თეთრით, დიზელზე -22-ით, ხოლო 1 კუბ.მ ბუნებრივ აირზე 12 თეთრით გაიზარდა. აქციზი არაპირდაპირი გადასახადია, რომელიც საბოლოოდ საქონლის გასაყიდ ფასში აისახება და მისი გადამხდელი საბოლოო მომხმარებელია, განსაკუთრებით ისეთ პროდუქტზე, რომელიც მომხმარებლისთვის აუცილებლობას წარმოადგენს, საწვავი კი ასეთ პროდუქტებს მიეკუთვნება. შესაბამისად, საგდასახადო ტვირთის უმთავრესი წილი საბოლოო მომხმარებლის გადასახდელია, ანუ იზრდება სარეალიზაციო ფასი.
საწვავზე ფასების ზრდის მეორე არანაკლებ მნიშვნელოვანი ფაქტორი მიმწოდებელთა ხარჯებზე ლარის გაცვლითი კურსის გავლენაა. ვინაიდან საქართველოს მოთხოვნა ნავთობპროდუქტებზე თითქმის სრულად იმპორტირებული რესურსით კმაყოფილდება, საწვავის მიმწოდებელთა ხარჯების უმთავრესი ნაწილი (საწვავის შეძენის ღირებულება) უცხოურ ვალუტაშია დენომინირებული. 2017 წლის ოქტომბერსა და ნოემბერში ლარის საშუალო გაცვლითი კურსი დოლართან მიმართებაში 2.50 და 2.67-ის ნიშნულზე იყო, რაც შესაბამისად 5.5 და 7.4%-ით აღემატება გასული წლის ანალოგიური პერიოდის მაჩვენებლებს და საშუალოდ, ამდენითვე აძვირებს საწვავის იმპორტის ლარში გამოსახულ ღირებულებას.
ადგილობრივ ბაზარზე საწვავის ღირებულებაზე გავლენის მქონე მესამე არსებითი ფაქტორი მსოფლიო ბაზარზე ნავთობის ფასია. ნედლი ნავთობის (WTI) ფასი მსოფლიო ბაზარზე 2016 წლის ოქტომბერ-ნოემბერთან შედარებით კი საშუალოდ 13.7%-ით არის გაზრდილი, რაც ბუნებრივია, შესაბამისად აისახება საქართველოში სარეალიზაციო ფასზეც.
დასკვნის სახით შესაძლებელია ითქვას, რომ საწვავის სარეალიზაციო ფასზე გავლენის მატარებელი ყველა ცალკე აღებული ფაქტორი ზრდის მიმართულებით იცვლებოდა. კერძოდ, მიმდინარე წლის ოქტომბერ-ნოემბრისათვის 2016 წლის ანალოგიურ პერიოდთან მიმართებაში საშუალოდ 13.7%-ით იყო გაზრდილი ნედლი ნავთობის ფასი მსოფლიო ბაზარზე. ამავე პერიოდისათვის ეროვნული ვალუტის კურსი დოლართან მიმართებაში საშუალოდ 6.5%-ით გაიზარდა, რამაც პირდაპირპროპორციულად გაზარდა ნავთობის საიმპორტო ღირებულება. ფასის ზრდის ერთ-ერთი უმთავრესი ფაქტორი გახდა ნავთობპროდუქტებზე, მიმდინარე წლის იანვრიდან, არსებითად გაზრდილი აქციზის გადასახადი, რომლის უმთავრესი წილი საწვავის სარეალიზაციო ფასში აისახა.
1 უმსხვილეს ავტოგასამართ სადგურებზე არსებული ფასების საშუალო მაჩვენებელი.
