მიმდინარე წლის 22 თებერვალს "ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" წევრმა ზურაბ ჯაფარიძემ ტელეკომპანია რუსთავი 2-ის პირდაპირ ეთერში განაცხადა, რომ "ბოლო ორი წლის განმავლობაში საქართველოს ენერგეტიკაში არცერთი ახალი ინვესტორი არ შემოსულა".

ფაქტ-მეტრი ზურაბ ჯაფარიძის განცხადებით დაინტერესდა და მისი სიზუსტე გადაამოწმა.

საქსტატი და ენერგეტიკის სამინისტრო არ აწარმოებენ ყოველწლიურ სტატისტიკას იმის შესახებ, თუ რომელი ახალი ინვესტორები შემოვიდნენ ენერგეტიკის სფეროში და რა მოცულობის ახალი უცხოური ინვესტიცია განხორციელდა ამ სექტორში.

ენერგეტიკის სამინისტრომ იმ კომპანიების ჩამონათვალი მოგვაწოდა,

რომლებთანაც ახალი საინვესტიციო პროექტების განხორციელების შესახებ მემორანდუმი 2013 და 2014 წლებში გააფორმა.

1. შპს "ჰიდროლეა" - (მემორანდუმის ხელმოწერის თარიღი 11.09.2013)
2. შპს "ავსტრიან-ჯორჯიან დეველოპმენტი" - (12.09.2013)
3. Georgian Hydro power LLC - (22.10.2013)
4. Royal Haskoning DHV (Pty) Ltd - (30.10.2013)
5. Ahlatci Enerji Sanayi ve Ticaret A.S. - (11.10.2014)
6. Calik Enerji Sanayi ve Ticaret A.S. - (11.10.2014)
7. სს "სვანეთი ჰიდრო" - (31.10.2014)
8. Bugato Energy LLC - (07.02.2014)
9. სს "სუფსა ენერჯი" - (12.03.2014)
10. სს "საქართველოს ენერგეტიკის განვითარების ფონდი" - (08.04.2014; 22.09.2014; 17.07.2014)
11. შპს "თრიალეთი 2013" – (16.05.2014)
12. შპს "მარდიჰოუსი" - (19.05.2014)
13. Energo Windpower LLC - (23.05.2014)
14. შპს საქართველოს საერთაშორისო ენერგეტიკული კორპორაცია - (16.06.2014)
15. შპს "ეგ" - (16.06.2014)
16. შპს "ფშავი ჰიდრო" - (19.06.2014)
17. სს "იორი ენერჯი" - (19.08.2014)
18. შპს "ჯჯპ - LTD GGP" - (22.09.2014)

ამ ჩამონათვალში როგორც უცხოური, ასევე შვილობილი და ადგილობრივი კომპანიები მოხვდნენ. ენერგეტიკის სამინისტროს საინვესტიციო პროექტების დეპარტამენტის უფროსმა ლიზა თავდუმაძემ ჩვენთან საუბარში აღნიშნა: "ეს ის კომპანიებია, რომლებმაც 2013-2014 წლებში ახალი საინვესტიციო პროექტები დაიწყეს და მოიზიდეს  უცხოური ინვესტიციები, შესაბამისად ჩამონათვალში ამ პრინციპით მოხვდნენ".

ჩვენ შევეცადეთ ზემოთ ჩამოთვლილი კომპანიების და მათ მიერ განხორციელებული ინვესტიციების შესახებ უფრო მეტი ინფორმაცია მოგვეპოვებინა.

მაგალითისთვის, "ჰიდროლეას" დამფუძნებელი  ბულგარული კომპანია "ქროსქანთრი კაპიტალ ი.ეი.დი" -ა.  "ჰიდროლეამ" 2014 წელს ახმეტის რაიონში ჰიდროელექტროსადგურ "ახმეტაჰესის" მშენებლობა დაასრულა. მშენებლობა 2013 წლის ივლისში დაიწყო. "ახმეტაჰესის" სიმძლავრე 9.4 მეგავატია, პროექტის საინვესტიციო ღირებულება კი 9.8 მილიონი აშშ დოლარი. ბულგარულმა კომპანიამ ინვესტიცია ადგილობრივი ბანკებისა და საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტების თანადაფინანსებით განახორციელა. კომპანია "ჰიდროლეა" მესტიის მუნიციპალიტეტში, მდინარეებზე - კასლეთზე და დარჩი-ორმელეთზე სამ ჰიდროელექტროსადგურს ააშენებს.

მათი მშენებლობა 2015 წელს დაიწყება. ჩვენ "ჰიდროლეას" დირექტორს დალი მიქუჩაძეს დავუკავშირდით. მისი განმარტებით, "ჰიდროლეა" 2012 წლის ივლისში დარეგისტრირდა და ახმეტაჰესის მშენებლობაც 2012 წელს დაიგეგმა.

"Calik Enerji" თურქული კომპანიაა, რომელმაც გაფორმებული მემორანდუმის თანახმად, რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის რეგიონში, მდინარე რიონზე ჰიდროელექტროსადგურების კასკადის ("ალპანა" და "სადმელი") მშენებლობის ვალდებულება აიღო. ჰიდროელექტროსადგურების კასკადის სავარაუდო საინვესტიციო ღირებულება 485 მლნ აშშ დოლარს შეადგენს. მშენებლობა 2017 წელს უნდა დაიწყოს და 2021 წელს უნდა დასრულდეს. კომპანია გარდაბნის თბოელექტროსადგურის მშენებლობას ახორციელებს, რომლის მშენებლობაც 2014 წელს დაიწყო. თუმცა, თბოელექტროსადგურთან დაკავშირებით მემორანდუმს გაცილებით ადრე, 2012 წლის აგვისტოში მოეწერა

ხელი. "Calik Enerji" -ს თბილისის წარმომადგენლობაში გვითხრეს, რომ კომპანია საქართველოში სწორედ გარდაბნის თბოელექტროსადგურის საინვესტიციო პროექტით შემოვიდა.

თურქული კომპანია "Ahlatci Enerji"

 სამეგრელო-ზემო სვანეთში, მდინარე დოლრაზე ჰიდროელექტროსადგურს ააშენებს. პროექტის სავარაუდო საინვესტიციო ღირებულება 41 მლნ აშშ დოლარს შეადგენს. მშენებლობა 2015 წელს დაიწყება და 2019 წელს დასრულდება.

რაც შეეხება უშუალოდ 2013-2014 წლებში ენერგეტიკის სფეროში შემოსულ "ახალ" ინვესტორებს, მაგალითისთვის შეგვიძლია მოვიყვანოთ უმსხვილესი ინდური ტრანსნაციონალური კომპანია-კონგლომერატი "Tata group", რომელიც საქართველოში 2013 წელს შემოვიდა. მისმა შვილობილმა კომპანიამ, "Tata Power International"-მა,  2013 წელს ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას, კომპანია Clean Energy-სთან და ფონდ IFC InfraVentures-სთან ერთად აჭარაში ჰიდროელექტროსადგურების კასკადის აშენების შესახებ. პროექტის საინვესტიციო მოცულობა 700 მლნ აშშ დოლარს შეადგენს.

ფაქტ-მეტრისთვის ეკონომიკის სამინისტროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციის მიხედვით, 2014 წელს საქართველოში ჰესების მშენებლობაში ინვესტირება კორეულმა კომპანია K Water-მა დაიწყო. კომპანია საპარტნიორო ფონდთან ერთად, სვანეთში, მდინარე ნენსკრაზე 280 მგვტ-იან  ჰიდროელექტროსადგურს ააშენებს. პროექტის საინვესტიციო მოცულობა 1 მილიარდი აშშ დოლარია.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, 2014

წელს ენერგეტიკის სფეროში განხორციელებული პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოცულობამ 99 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც 2013 წლის ანალოგიურ მაჩვენებელზე დაახლოებით 60%-ით ნაკლებია. ენერგეტიკის სფეროში 2014 წელს 2012 და 2011 წლებთან შედარებით ინვესტიციების მოცულობა ასევე მნიშვნელოვნად შემცირდა.

გრაფიკი 1:

პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები ენერგეტიკის სფეროში, 2011-2014 წლები (მლნ აშშ დოლარი)

აქვე აღსანიშნავია, რომ 2014 წელს 2.8%-ით (15 მლნ ლარით) შემცირდა ელექტროენერგიის და აირის წარმოების და განაწილების სექტორში შექმნილი რეალური პროდუქცია. აღნიშნულ სექტორში შემცირება 2004 წლის შემდეგ პირველად მოხდა. 2008 და 2009 წლებშიც კი, როდესაც საქართველოს წინააღმდეგ რუსული აგრესია განხორციელდა და ამას თან მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისიც დაერთო, ენერგეტიკის სექტორში პროდუქციის გამოშვება-განაწილების რეალურმა ზრდამ 5.4% და 5.6% შეადგინა.

  დასკვნა 2013-2014

წლებში ენერგეტიკის სფეროში სხვადასხვა უცხოურმა კომპანიამ ახალი საინვესტიციო პროექტების განხორციელება დაიწყო. ამავე წლებში, ენერგეტიკის სფეროში ახალი ინვესტორებიც, მათ შორის "Tata Power International" და კორეული კომპანია "K Water", შემოვიდნენ.

აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ 2011-2013 წლებში ყველაზე მეტი მოცულობის პირდაპირი უცხოური ინვესტიცია ენერგეტიკის სექტორში განხორციელდა. თუმცა, 2014 წელს ენერგეტიკის სფეროში ინვესტიციების მოცულობა 2013 წელთან შედარებით დაახლოებით 60%-ით შემცირდა. 2014 წელს 2.8%-ით შემცირდა საქართველოს ელექტროენერგიის და აირის წარმოების და განაწილების სექტორში შექმნილი პროდუქციის მოცულობაც. აღნიშნულ სექტორში შემცირებას ადგილი ბოლოს 2004 წელს ჰქონდა.

მიუხედავად იმისა, რომ 2014 წელს ენერგეტიკის სფეროში ინვესტიციები და გამოშვება შემცირდა, დეპუტატის შეფასება ე.წ. "ახალ ინვესტორებთან" დაკავშირებით არასწორია. შესაბამისად, ფაქტ-მეტრის დასკვნით, ზურაბ ჯაფარიძის განცხადება არის მეტწილად მცდარი.