რეზიუმე: ქვეყანაში სიღარიბის დონის შეფასებისათვის არაერთი მეთოდოლოგია არსებობს. დასახელებული მონაცემიდან ირკვევა, რომ პარლამენტის თავმჯდომარე სიღარიბის აბსოლუტურ ზღვარს მიღმა მყოფ პირთა ოდენობას გულისხმობს. ამ მონაცემს საქსტატი ითვლის. უახლესი პერიოდის ცნობილი მაჩვენებელი არა 2018, არამედ 2017 წელს შეესაბამება. 2017 წლის მდგომარეობით, საქართველოში სიღარიბის აბსოლუტურ ზღვარს მიღმა მოსახლეობის 21.9% ანუ 816 ათასი ადამიანი ცხოვრობდა. 1.9$-ზე ნაკლები დღიური მოხმარების ზღვარს[1] მიღმა კი 186 ათასი ადამიანი (5%) იმყოფება.
ირაკლი კობახიძის მიერ დასახელებული მაჩვენებლების შესაბამისად, ორი ალტერნატიული სცენარით სიღარიბის აღმოფხვრის პერიოდად არსებული ეკონომიკური ზრდის ტემპის (ბოლო ორი წლის საშუალო - 4.75%) შენარჩუნების პირობებში 2030 წელი, 7%-იანი ზრდის შემთხვევაში კი 2026 წელი გამოდის. მოსახლეობის რაოდენობის ცვლილების მოსალოდნელი ტენდენციის გათვალისწინებით, ორივე სცენარის შემთხვევაში მსყიდველობითი უნარის პარიტეტით გაანგარიშებული მშპ ერთ სულზე[2] 18 ათასი საერთაშორისო დოლარის ფარგლებში იქნება.
უახლოეს წარსულში 18 ათასი საერთაშორისო დოლარის მიდამოებში[3] ერთ სულზე დაანგარიშებული მშპ-ს მქონე ევროპულ ქვეყნებში 1.9$-იანი მოხმარების ზღვარს მიღმა მცხოვრებ პირთა ოდენობა ძირითადად 0.8%-1.3%-ის ინტერვალშია. გამონაკლისია რუმინეთი, სადაც სიღარიბის დონე ძირითად ჯგუფთან შედარებით, მაღალია და საშუალოდ 6.2%-ს შეადგენს, თავის მხრივ, თურქეთში ანალოგიური მაჩვენებელი მხოლოდ 0.4%-ია. ცალკეულ ქვეყნებში სიღარიბის დონეზე, ისევე როგორც ნებისმიერ სხვა ეკონომიკურ მაჩვენებელზე, სპეციფიკური ფაქტორები მოქმედებს. შესაბამისად, ერთ ქვეყანაში მონაცემებს შორის არსებული კორელაცია, სხვა ქვეყნებშიც იდენტური შესაძლებელია არ იყოს. ზოგადი სურათიდან გამომდინარე მოსალოდნელია, რომ დასახელებული სცენარით მოვლენათა განვითარების პირობებში, განცხადებაში მითითებულ ვადებში სიღარიბის სრულად აღმოფხვრა საქართველოში შესაძლებელი არ იქნება, მაგრამ ვითარება არსებითად გაუმჯობესდება.
ზემოაღნიშნულის მიუხედავად, განცხადების სპეციფიკურობიდან გამომდინარე, რადგან მსჯელობაში გამოყენებულია არაერთი დაშვება და მომავლის პროგნოზს ეხება, ფაქტ-მეტრი ირაკლი კობახიძის განცახდებას უვერდიქტოდ ტოვებს.
ანალიზი
საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ, ირაკლი კობახიძემ, განაცხადა, რომ გასული წლის მონაცემებით, საქართველოში სიღარიბის ზღვარს მიღმა 800 ათასი ადამიანი ცხოვრობს. მისი განმარტებით, სიღარიბის სრულად აღმოფხვრას ეკონომიკის ზრდის არსებული ტემპით 10-12 წელი, 7%-იანი ზრდის პირობებში კი 7-8 წელი დასჭირდება.
ცალკეულ ქვეყანაში სიღარიბის დონის შეფასების არაერთი განსხვავებული მეთოდოლოგია არსებობს. დასახელებული მონაცემიდან ირკვევა, რომ პარლამენტის თავმჯდომარე სიღარიბის აბსოლუტურ ზღვარს მიღმა მყოფ მოქალაქეთა ოდენობას გულისხმობს. აღნიშნულ მონაცემს საქსტატი ითვლის, მეთოდოლოგია კი ეფუძნება მსოფლიო ბანკის მიერ შემუშავებულ „საბაზისო მოთხოვნილებების მეთოდს“. საბაზისო მოთხოვნილებების მეთოდი ითვალისწინებს სიღარიბის ზღვრის განსაზღვრას შინამეურნეობების შემოსავლებისა და ხარჯების კვლევის მონაცემების საფუძველზე. სიღარიბის ზღვრის გაანგარიშება ეფუძნება შრომისუნარიანი მამაკაცისთვის რეკომენდებული კალორიების მინიმალური რაოდენობის ღირებულებას. უახლესი პერიოდის ცნობილი მაჩვენებელი 2017 წელს შეესაბამება. 2017 წლის მდგომარეობით, საქართველოში სიღარიბის აბსოლუტურ ზღვარს მიღმა მოსახლეობის 21.9% ანუ 816 ათასი ადამიანი ცხოვრობდა.
გრაფიკი 1: სიღარიბის ზღვარს მიღმა მყოფი მოსახლეობის ოდენობის ცვლილების ტენდენცია
წყარო: საქსტატი; მსოფლიო ბანკი
სიღარიბის შემფასებელ მონაცემებზე/რიცხობრივ მაჩვენებელზე გავლენას შესაძლებელია ახდენდეს როგორც ქვეყნის სოციალური პოლიტიკა (შეღავათები, დახმარებები, სხვა სოციალური ტრანსფერები) ასევე ეკონომიკური განვითარების ტემპი. თუმცა, სიღარიბის ბუნებრივი შემცირების ერთადერთი გზა ეკონომიკური განვითარებაა. შესაბამისად, სწორია მიდგომა, რომ სიღარიბის აბსოლუტურ ზღვარს მიღმა მყოფი მოქალაქეების ოდენობის შემცირება ეკონომიკურ ზრდას დაუკავშირდეს, თუმცა სიღარიბის სრულად აღმოფხვრა (ზღვარს მიღმა მყოფ პირთა ოდენობის „განულება“) უტოპიური მიზანია.
დასახელებული მაჩვენებლების შესაბამისად, ორი ალტერნატიული სცენარით სიღარიბის აღმოფხვრის პერიოდად არსებული ზრდის (ბოლო ორი წლის საშუალო) პირობებში 2030 წელი, 7%-იანი ზრდის შემთხვევაში კი, 2026 წელი შეიძლება მივიჩნიოთ. ეკონომიკური მონაცემების მოსალოდნელი საორიენტაციო მონაცემები ორივე სცენარისათვის ცხრილი 1-შია ასახული.
ცხრილი 1: მშპ-ს ცვლილება განსხვავებული სცენარის შემთხვევაში (2011 წლის საერთაშორისო დოლარი)
|
|
2018 |
2020 |
2025 |
2026 |
2027 |
2028 |
2029 |
2030 |
|
|
ზრდის სცენარი - 4.75% |
მშპ პპპ (მლრდ) |
37.89 |
41.57 |
52.43 |
54.92 |
57.53 |
60.26 |
63.13 |
66.12 |
|
პპპ მშპ სულზე |
10 159 |
11 200 |
14 176 |
14 850 |
15 555 |
16 294 |
17 068 |
17 956 |
|
|
ზრდის სცენარი - 7% |
მშპ პპპ (მლრდ) |
38.70 |
44.31 |
62.15 |
66.50 |
71.15 |
76.13 |
81.46 |
87.17 |
|
პპპ მშპ სულზე |
10 377 |
11 938 |
16 804 |
17 980 |
19 238 |
20 585 |
22 026 |
23 670 |
|
წყარო: მსოფლიო ბანკი; გაერო; ავტორის გაანგარიშებები
2017 წლის მდგომარეობით, მსყიდველობითი უნარის პარიტეტით გაანგარიშებული მთლიანი შიდა პროდუქტი (2011 წლის საერთაშორისო დოლარში) საქართველოში 36.2 მლრდ საერთაშორისო დოლარს შეადგენს. 4.5%-იანი ზრდის სცენარით 2030 წელს აღნიშნული მაჩვენებელი საორიენტაციოდ 66.12 მლრდ, 7%-იანი ზრდის სცენარით 2026 წელს კი 66.5 მლრდ საერთაშორისო დოლარს მიაღწევს.
მოსახლეობის ოდენობის ცვლილების მოსალოდნელი ტენდენციის გათვალისწინებით, მოცემული პირობებით ორივე შემთხვევაში მსყიდველობითი უნარის პარიტეტით გაანგარიშებული რეალური მშპ ერთ სულზე 17 956-17 980 საერთაშორისო დოლარს გაუტოლდება. ცხრილი 2 ასახავს სიღარიბის მაჩვენებლებს იმ ევროპული ქვეყნებისათვის, რომლებსაც ერთ სულზე მშპ მოცემული ოდენობის მიდამოებში უფიქსირდებოდათ უახლოეს წარსულში. სიღარიბის საზომად აღებულია 1.9$ დღიური მოხმარების ზღვარს მიღმა მყოფ პირთა ოდენობა, რათა უზრუნველყოფილ იქნას შესადარისობა განსხვავებულ ქვეყნების მაჩვენებლებს შორის.
ცხრილი 2: შესადარისი ქვეყნების სიღარიბის მაჩვენებლები 2010-2016 წლებისათვის
|
ქვეყანა |
სიდიდე |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
საშუალო |
|
ბულგარეთი |
ზღვარი 1.90$ |
2.0% |
2.2% |
2.0% |
1.7% |
1.5% |
- |
- |
1.9% |
|
პშპ პპპ (2011) |
15 283 |
15 676 |
15 772 |
15 939 |
16 324 |
16 999 |
17 793 |
16 255 |
|
|
ხორვატია |
ზღვარი 1.90$ |
1.2% |
0.7% |
0.7% |
0.7% |
1.0% |
0.7% |
- |
0.8% |
|
პშპ პპპ (2011) |
20 183 |
20 758 |
20 343 |
20 299 |
20 364 |
21 026 |
21 922 |
20 699 |
|
|
ესტონეთი |
ზღვარი 1.90$ |
0.7% |
1.0% |
0.7% |
1.0% |
0.7% |
0.5% |
- |
0.8% |
|
პშპ პპპ (2011) |
22 741 |
24 543 |
25 692 |
26 283 |
27 114 |
27 550 |
28 110 |
26 005 |
|
|
საბერძნეთი |
ზღვარი 1.90$ |
1.0% |
1.2% |
1.5% |
1.0% |
1.5% |
1.5% |
- |
1.3% |
|
პშპ პპპ (2011) |
28 726 |
26 141 |
24 364 |
23 746 |
24 082 |
24 170 |
24 212 |
25 063 |
|
|
უნგრეთი |
ზღვარი 1.90$ |
0.0% |
0.0% |
20.0% |
20.0% |
70.0% |
50.0% |
- |
26.7% |
|
პშპ პპპ (2011) |
22 404 |
22 841 |
22 582 |
23 119 |
24 161 |
25 034 |
25 664 |
23 687 |
|
|
ლატვია |
ზღვარი 1.90$ |
1.7% |
1.0% |
1.0% |
1.2% |
0.7% |
0.7% |
- |
1.1% |
|
პშპ პპპ (2011) |
18 252 |
19 773 |
20 828 |
21 564 |
22 172 |
23 019 |
23 743 |
21 336 |
|
|
ლიეტუვა |
ზღვარი 1.90$ |
1.5% |
0.7% |
1.0% |
0.7% |
1.2% |
0.7% |
- |
1.0% |
|
პშპ პპპ (2011) |
21 071 |
22 854 |
24 049 |
25 144 |
26 258 |
27 046 |
28 034 |
24 922 |
|
|
რუმინეთი |
ზღვარი 1.90$ |
4.5% |
5.7% |
6.7% |
7.2% |
7.5% |
5.7% |
- |
6.2% |
|
პშპ პპპ (2011) |
17 469 |
17 908 |
18 361 |
19 077 |
19 802 |
20 666 |
21 782 |
19 295 |
|
|
თურქეთი |
ზღვარი 1.90$ |
0.8% |
0.3% |
0.3% |
0.3% |
0.3% |
0.3% |
0.2% |
0.4% |
|
პშპ პპპ (2011) |
17 959 |
19 661 |
20 282 |
21 651 |
22 402 |
23 388 |
23 756 |
21 300 |
წყარო: მსოფლიო ბანკი
როგორც ცხრილიდან ჩანს, უახლოეს წარსულში 18 ათასი საერთაშორისო დოლარის მიდამოებში ერთ სულზე დაანგარიშებული მშპ-ს მქონე ევროპულ ქვეყნებში 1.9$-იანი მოხმარების ზღვარს მიღმა მცხოვრებ პირთა ოდენობა ძირითადად 0.8%-1.3%-ის ინტერვალშია[4]. გამონაკლისია რუმინეთი, სადაც სიღარიბის დონე ძირითად ჯგუფთან შედარებით, მაღალია და საშუალოდ 6.2%-ს შეადგენს, თავის მხრივ, თურქეთში ანალოგიური მაჩვენებელი მხოლოდ 0.4%-ია. ცალკეულ ქვეყნებში სიღარიბის დონეზე, ისევე როგორც ნებისმიერ სხვა ეკონომიკურ მაჩვენებელზე, სპეციფიკური ფაქტორები მოქმედებს. შესაბამისად, ერთ ქვეყანაში მონაცემებს შორის არსებული კორელაცია, სხვა ქვეყნებშიც იდენტური შესაძლებელია არ იყოს. ზოგადი სურათიდან გამომდინარე მოსალოდნელია, რომ დასახელებული სცენარით მოვლენათა განვითარების პირობებში, განცხადებაში მითითებულ ვადებში სიღარიბის სრულად აღმოფხვრა საქართველოში შესაძლებელი არ იქნება, თუმცა ვითარება არსებითად გაუმჯობესდება.
[1] სიღარიბის დონის შეფასების ალტერნატიული მეთოდი გამოყენებული მსოფლიო ბანკის მიერ, გაიანგარიშება 2011 წლის საერთაშორისო დოლარში
[2] პპპ მთლიანი შიდა პროდუქტი 2011 წლის საერთაშორისო დოლარში. პპპ მშპ-ს გაანგარიშების მეთოდოლოგია ითვალისწინებს ქვეყნებს შორის ვალუტის მსყიდველუნარიანობაში არსებულ განსხვავებას
[3] 18 000 – 26 000 ათასი საერთაშორისო დოლარის ინტერვალში
[4] შედარებით დაბალი ერთ სულზე მშპ-ს მქონე ბულგარეთის შემთხვევაში 1.9%
