Շալվա Պապուաշվիլի.«Քանի որ Եվրամիությունը շարունակում է գնահատել Վրաստանը, մենք նույնպես շարունակում ենք աշխատել ասոցացման համաձայնագրով նախատեսված հարցերի վրա։ Ահա թե ինչ է նշանակում եվրաինտեգրում։ Դա չի դադարել և չի դադարի»
վճիռ. «Փաստ-մետր»-ի եզրակացության համաձայն՝ Շալվա Պապուաշվիլիի հայտարարությունը սուտ է
Իշխող կուսակցության՝ 2024 թվականի մայիսի 15-ին «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի, այլ օրինագծերի նախաձեռնությունների, ինչպես նաև հակաարևմտյան հռետորաբանության ուժեղացման հետևանքով ԵՄ և անդամ երկրների պաշտոնյաները պարբերաբար մտահոգություն են հայտնել «Վրացական երազանքի» գործողությունների վերաբերյալ՝ զգուշացնելով. դա կարող է կասեցնել Վրաստանի եվրաինտեգրման գործընթացը։ Գործընթացի կասեցումն առաջին անգամ արձանագրվել է 2024 թվականի հունիսի 27-ին Եվրոպական խորհրդի կողմից ընդունված եզրակացություններում, որից հետո այն հաստատվել է մի շարք փաստաթղթերում և բանավոր հայտարարություններում։
2024 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Եվրահանձնաժողովը հրապարակեց ԵՄ ընդլայնման փաթեթը, որում ևս մեկ անգամ հստակ ընդգծվում էր, որ Վրաստանում տեղի ունեցող զարգացումները, առաջին հերթին՝ «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի ընդունումը և այլ օրենսդրական նախաձեռնություններ. , ինչպես նաև պաշտոնյաների կողմից հակաեվրոպական հռետորաբանության ուժեղացումը, Վրաստանի մուտքը ԵՄ Անդամակցության գործընթացը դե ֆակտո դադարեցվեց։ Ընդլայնման փաթեթի հրապարակումից հետո Եվրամիության դեսպանն ու անդամ երկրների դեսպանները հանդես են եկել նմանատիպ հայտարարություններով։
ԵՄ ընդլայնման զեկույցը նաև տրամադրում է ԵՄ անդամակցության համար անհրաժեշտ տարբեր չափանիշների (գլուխների) և դրանց խմբավորման արդյունքում առաջացած թեմատիկ կլաստերների գնահատականները: Եվրահանձնաժողովի գնահատմամբ՝ Վրաստանը հետընթաց է ապրել առաջին կլաստերին պատկանող ամենակարևոր հարցերում, որոնք հիմնարար բնույթ են կրում Եվրամիությանն անդամակցելու համար (նշում. առաջին կլաստերը վերաբերում է անդամակցության հիմնարար խնդիրներին և ներառում է այդպիսի ոլորտներ. որպես ժողովրդավարական ինստիտուտների և պետական կառավարման բարեփոխումների իրականացում Չափանիշը, պետական գնումները, վիճակագրությունը և ֆինանսական վերահսկողությունը):
Այն, որ Վրաստանը դեռևս մաս է կազմում ընդլայնման փաթեթին, չի նշանակում առաջընթաց դեպի անդամակցություն։ 2022 թվականին Վրաստանին եվրոպական հեռանկարի տրամադրումից հետո երկիրն ընդգրկվեց ընդլայնման փաթեթում, և գործող ընթացակարգերի համաձայն Եվրահանձնաժողովը տարեկան գնահատում է Վրաստանի համապատասխանությունը ԵՄ անդամակցության չափանիշներին։ Թեկնածու երկրի կարգավիճակ ունեցող Վրաստանը պաշտոնապես կներառվի նաև ընդլայնման փաթեթում ապագայում, թեև անդամակցության ճանապարհին դա գործնական արդյունք չի ունենա։
Ըստ այդմ, «Փաստ-մետր»-ը Շալվա Պապուաշվիլիի հայտարարությունը գնահատել է որպես սուտ
Վերլուծություն
2024 թվականի հոկտեմբերի 31-ին տեղի ունեցած ճեպազրույցում Վրաստանի խորհրդարանի նախագահ Շալվա Պապուաշվիլին ասել է, որ Վրաստանի՝ Եվրամիությանն անդամակցության գործընթացը «չի դադարեցվել և չի դադարեցվելու»։ Նրա խոսքով, «հենց այն փաստը, որ Եվրահանձնաժողովն աշխատել է ընդլայնման փաստաթղթի վրա, գնահատել է Վրաստանի առաջընթացը և մեզ հանձնարարականներ տվել, ցույց է տալիս, որ այս տերմինն ավելի շատ քաղաքական հայտարարություն է, քան ինստիտուցիոնալ իրավիճակ»։ Նման մեկնաբանություն է արել Վրաստանի խորհրդարանի եվրաինտեգրման հանձնաժողովի նախագահ Մակա Բոճորիշվիլին։
Շալվա Պապուաշվիլին դրական է գնահատել այն փաստը, որ Վրաստանին վերաբերող զեկույցում «Եվրահանձնաժողովի տվյալներով՝ անցած տարվա ընթացքում 35 գլուխներից Վրաստանը լավ առաջընթաց է գրանցել 12 գլուխներում, իսկ որոշակի առաջընթաց՝ 13 գլուխներում»։ Բացի այդ, խորհրդարանի նախագահը հայտարարել է, որ «զեկույցի 35 գլուխներից միայն մեկի դեպքում, որը վերաբերում է արդարադատությանը եւ հիմնարար իրավունքներին, ըստ Եվրահանձնաժողովի, կա հետընթաց»։
Շալվա Պապուաշվիլին նշված հայտարարությունն արել է Եվրամիության ընդլայնման վերաբերյալ Եվրահանձնաժողովի 2024 թվականի հաղորդագրությունից և Վրաստանի վերաբերյալ զեկույցի հրապարակումից հետո։
2022 թվականի հունիսի 23-ին ընդունված որոշմամբ Եվրախորհուրդը Վրաստանին շնորհել է ԵՄ անդամակցության հեռանկարը և իր պատրաստակամությունը հայտնել երկրին թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրել Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից սահմանված 12 առաջնահերթությունների կատարումից հետո։ Եվրոպական խորհրդի վերոնշյալ որոշումից հետո Վրաստանը, որպես պոտենցիալ թեկնածու երկիր, դարձավ ԵՄ ընդլայնման փաթեթի մաս և, համապատասխանաբար, Եվրահանձնաժողովը տարեկան գնահատում է Վրաստանի համապատասխանությունը ԵՄ անդամակցության չափանիշներին։
2023 թվականի նոյեմբերի 8-ին Եվրահանձնաժողովը գնահատեց Վրաստանի 12 առաջնահերթությունների կատարումը և առաջարկեց Վրաստանին տալ թեկնածու երկրի կարգավիճակ՝ հաշվի առնելով, որ Վրաստանի իշխանությունները կձեռնարկեն Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից սահմանված ինը քայլերը, որոնք հիմնականում վերաբերում են բարեփոխումներին։ ժողովրդավարության, օրենքի գերակայության և մարդու իրավունքների ոլորտները: Եվրահանձնաժողովի հանձնարարականի հիման վրա 2023 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Եվրոպական խորհուրդը Վրաստանին շնորհեց թեկնածու երկրի կարգավիճակ։ Եթե առաջընթաց գրանցվեր ինը քայլից բաղկացած գործընթացում, Վրաստանը կտեղափոխվեր անդամակցության հաջորդ փուլ, ինչը նշանակում է Եվրամիությանն անդամակցելու շուրջ բանակցությունների բացում:
2024 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Եվրահանձնաժողովը հրապարակեց ԵՄ ընդլայնման փաթեթը, որը ներառում է հաղորդագրություն Եվրոպական խորհրդին և թեկնածու երկրների, այդ թվում՝ Վրաստանի գնահատման զեկույցները։
Եվրահանձնաժողովի հաղորդագրությունում նշվում է, որ ինը քայլերի կատարման գործընթացում Վրաստանը միայն աննշան առաջընթաց է գրանցել։ Ընդ որում, հաղորդագրության մեջ ընդգծվում է, որ Վրաստանում տեղի ունեցած զարգացումները, առաջին հերթին՝ «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության» օրենքի և այլ օրենսդրական նախաձեռնությունների ընդունումը, ինչպես նաև պաշտոնյաների կողմից հակաեվրոպական հռետորաբանության ուժեղացումը էականորեն վնաս են հասցրել Հայաստանին. Վրաստանի եվրաինտեգրման գործընթացը, որը դե ֆակտո դադարեցրեց անդամակցության գործընթացը. Հաշվի առնելով դա՝ Եվրահանձնաժողովը խորհուրդ չի տվել սկսել Վրաստանի հետ անդամակցության բանակցությունները։
Վրաստանում Եվրամիության դեսպան Պավել Հերչինսկին հոկտեմբերի 30-ին մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց ԵՄ-ին Վրաստանի անդամակցության գործընթացի կասեցման մասին՝ հավելելով, որ անդամակցության գործընթացը «կդադարեցվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ Վրաստանը չի շարունակի հեռանալ Եվրամիությունից, մեր արժեքներից։ և սկզբունքները»։
Նշենք, որ հոկտեմբերի 30-ին Եվրահանձնաժողովի հաղորդագրությունն առաջին դեպքը չէ, երբ Եվրամիությունը կենտրոնանում է Վրաստանի անդամակցության գործընթացի փաստացի կասեցման վրա։
«Վրացական երազանքի» կողմից «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի երրորդ ընթերցումից հետո Եվրախորհուրդը 2024 թվականի հունիսի 27-ի իր եզրակացություններում լուրջ մտահոգություն է հայտնել Վրաստանում տեղի ունեցող զարգացումների վերաբերյալ և նշել, որ ընդունված օրենքը հետընթաց է հարաբերություններում։ Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից սահմանված ինը քայլերին։ Եվրոպական խորհուրդը Վրաստանի իշխանություններին կոչ է արել «հստակեցնել իրենց մտադրությունները՝ փոխելով գործողության ներկայիս ընթացքը, որը սպառնում է դեպի Եվրամիություն Վրաստանի ուղին և փաստացի փակուղի է բերում անդամակցության գործընթացը»։
Դրանից հետո Եվրամիության և անդամ երկրների կողմից բազմիցս հնչեցին բարձր մակարդակի հայտարարություններ Վրաստանի անդամակցության գործընթացի փաստացի կասեցման մասին։ Հուլիսի 9-ին Վրաստանում ԵՄ դեսպանը հայտարարեց, որ «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին օրենքը ակնհայտ հետընթաց է ինը քայլերի իրականացման առումով, և հակաարևմտյան, հակաեվրոպական հռետորաբանությունը լիովին անհամատեղելի է հայտարարվածի հետ։ Եվրամիությանն անդամակցելու նպատակը... Վրաստանի ԵՄ անդամակցության գործընթացը կասեցված է»:
2024 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Եվրոպական խորհուրդը ևս մեկ անգամ վերահաստատեց իր լուրջ մտահոգությունը «Վրաստանի կառավարության գործողությունների վերաբերյալ, որը հակասում է Եվրամիության հիմնարար արժեքներին և սկզբունքներին»: Խորհուրդը հաստատել է, որ «գործողությունների նման ընթացքը սպառնում է Վրաստանի եվրոպական ճանապարհին և դե ֆակտո դադարեցնում է Եվրամիությանն անդամակցելու գործընթացը»։
Հատկանշական է, որ Վրաստանում ԵՄ անդամ երկրների դեսպաններն արձագանքել են կառավարության ներկայացուցիչների այն պատմվածքին, թե իբր Վրաստանի անդամակցության գործընթացը դադարեցված չէ։
Էստոնիայի դեսպան Մարժ Մարդիսալու-Կահարը X Platform-ի կայքում գրել է. «Վրացի որոշ քաղաքական գործիչների հայտարարությունները, թե իբր Վրաստանը առաջընթաց է գրանցում իր եվրաինտեգրման ճանապարհին, իրականության հետ կապ չունեն։ Վրաստանի անդամակցությունը Եվրամիությանը սառեցվեց Վրաստանի դեմոկրատական հետընթացի պատճառով: Սա էր ԵՄ ընդլայնման երեկվա զեկույցի հստակ ուղերձը»:
Շվեդիայի դեսպան Աննա Լիբերգն ասել է, որ «ԵՄ-ին անդամակցելը հիմնված է արժանիքների վրա և ամբողջությամբ կախված է յուրաքանչյուր երկրի առաջընթացից։ Վրաստանն այս տարի նահանջ ունեցավ. «Վրաստանի անդամակցությունը Եվրամիությանը դադարեցված է».
Նիդերլանդների դեսպան Մելինե Առաքելյանը Վրաստանի խորհրդարանի պատգամավոր Նիկոլոզ Սամխարաձեին պատասխանել է հետևյալ խոսքերով. . Դրա պատճառով Վրաստանի՝ Եվրամիությանն անդամակցելու գործընթացը կասեցված է»։
Լիտվայի դեսպան Դարիուս Վիտկաուսկասը խորհուրդ է տվել նրանց, ովքեր ասում են, որ Եվրահանձնաժողովի ընդլայնման զեկույցը մատնանշում է Վրաստանի առաջընթացը՝ «վերացնել վարդագույն ակնոցները»։ «Ոչ մի առաջընթաց չկա, կա շարունակական փակուղի, եթե ոչ հետընթաց»,- գրել է դեսպանն իր X-էջում։
Շալվա Պապուաշվիլին վկայակոչում է այն փաստարկը, որ Վրաստանը դեռևս մաս է կազմում ընդլայնման փաթեթին, և դրա վերաբերյալ առաջարկություններ են արվում՝ հօգուտ անդամակցության գործընթացի սահուն շարունակման մասին իր հայտարարությունների։ Այս համատեքստում հարկ է նշել, որ համաձայն գործող ընթացակարգերի՝ Եվրամիությունը ամեն տարի հրապարակում է ընդլայնման փաթեթ՝ ռազմավարական փաստաթղթեր, որոնք սահմանում են հետագա ընդլայնման քաղաքականությունը և գնահատում են պոտենցիալ թեկնածուներին և թեկնածու երկրներին՝ ըստ քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական և այդ բոլորի: ոլորտներ, որոնց չափանիշները պետք է բավարարվեն Եվրամիությանն անդամակցելու համար։ Հետեւաբար, թեկնածու երկրի կարգավիճակով Վրաստանը ապագայում պաշտոնապես կներառվի ընդլայնման փաթեթում, թեեւ դա որեւէ գործնական հետեւանք չի ունենա։ Եվրահանձնաժողովի 2024 թվականի հաղորդագրությունում հստակ ընդգծվում է, որ «մինչ Վրաստանը չվերադառնա իր գործողության ներկայիս ընթացքը, որը սպառնում է նրա եվրաինտեգրման գործընթացին, և իրական ջանքեր չցուցաբերի հիմնական բարեփոխումներն իրականացնելու և առկա մտահոգությունները լուծելու համար, Հանձնաժողովը չի կարողանա բացման հանձնարարական տալ: բանակցություններ Վրաստանի հետ».
Թուրքիայի օրինակը նույնպես վկայում է, որ ընդլայնման փաթեթին ֆորմալ մուտքը չի նշանակում անպայման առաջընթաց եվրաինտեգրման ճանապարհին։ Մասնավորապես, ժողովրդավարական զարգացման, օրենքի գերակայության և մարդու իրավունքների ոլորտում առկա մարտահրավերների պատճառով 2018 թվականից Թուրքիայի հետ բանակցությունները դադարեցվել են, և նա դեռևս ունի թեկնածու երկրի կարգավիճակ միայն ֆորմալ առումով։ Նշենք, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանը 2023 թվականին Շվեդիայի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելուն համաձայնություն տալու դիմաց պահանջել էր վերսկսել բանակցությունները, սակայն ապարդյուն։
ԵՄ ընդլայնման զեկույցը նաև տրամադրում է ԵՄ անդամակցության համար անհրաժեշտ տարբեր չափանիշների (գլուխների) և դրանց խմբավորման արդյունքում առաջացած թեմատիկ կլաստերների գնահատականները: Այս առումով Վրաստանի պատրաստվածության մակարդակը որոշ հատվածներում գերազանցում է Ուկրաինայի և Մոլդովայի պատրաստվածության մակարդակը, թեև ոչ բոլոր մասերում, ինչպես նաև առաջընթացն ըստ տարբեր մասերի տարբեր է (ընդհանուր առմամբ 35 այդպիսի գլուխ կա)։ Այստեղ պետք է նշել, որ ԵՄ գնահատման սանդղակը ներառում է հետևյալ չափանիշները՝ շատ լավ առաջընթաց, լավ առաջընթաց, որոշակի առաջընթաց, սահմանափակ առաջընթաց, առաջընթաց չկա և հետընթաց: Վրաստանի հետ կապված զեկույցի համաձայն, ոչ մի գլխում լավ առաջընթաց չի գրանցվել, ինչպես պնդում է Շալվա Պապուաշվիլին։ Այն գնահատականները, որոնք Եվրահանձնաժողովն օգտագործում է Վրաստանի համար, ընդամենը «սահմանափակ առաջընթաց» և «որոշ առաջընթաց» են։
Բացի այդ, Եվրահանձնաժողովի գնահատմամբ, Վրաստանը հետընթաց է ապրել առաջին կլաստերին պատկանող կարևորագույն հարցերում, որոնք հիմնարար բնույթ են կրում Եվրամիությանն անդամակցելու համար։ Մասնավորապես, Եվրահանձնաժողովի գնահատմամբ, վերջին մեկ տարվա ընթացքում Վրաստանը նահանջել է արդարադատության և հիմնարար իրավունքների ուղղությամբ։
Շալվա Պապուաշվիլիի մեկնաբանությամբ, Վրաստանին վերաբերող զեկույցի 35 գլխից միայն մեկում արձանագրված հետընթացը մեծ մարտահրավեր չի ներկայացնում։ Նման գնահատականը նույնքան սխալ է և փորձում է խեղաթյուրել եվրաինտեգրման գործընթացը։
1993 թվականին Եվրոպական խորհուրդը հաստատեց միանալու չափանիշները (նույնը, ինչ Կոպենհագենի չափանիշները), որոնք պետք է համապատասխանեն բոլոր թեկնածուները՝ Եվրամիության անդամ դառնալու համար։ Սրանք են.
Քաղաքական չափանիշ – անդամակցության համար անհրաժեշտ է, որ թեկնածու երկիրը հասնի ժողովրդավարության, օրենքի գերակայության, մարդու իրավունքների և փոքրամասնությունների հարգանքն ու պաշտպանությունը ապահովող ինստիտուտների կայունությանը.
Տնտեսական չափանիշ՝ ունենալ գործուն շուկայական տնտեսություն, ունենալ Եվրոպական միության շուկայում մրցակցությանը և դրա հետ կապված ճնշումներին ու դժվարություններին դիմակայելու ունակություն.
Պատրաստակամության չափանիշ - անդամակցության հետ կապված պարտավորություններ ստանձնելու ունակություն, ներառյալ քաղաքական, տնտեսական և արժութային միության նպատակները:
Նույնքան կարևոր է Եվրամիությանն անդամակցելու բոլոր երեք չափանիշներին համապատասխանելը։ Չափանիշներից որևէ մեկի հետ կապված հիմնարար մարտահրավերների դեպքում թեկնածու երկիրը չի կարող դառնալ Եվրամիության անդամ։
Վրաստանի դեպքում Եվրահանձնաժողովի նշած հետընթացը կապված է և՛ քաղաքական, և՛ պատրաստակամության չափանիշների հետ, քանի որ իշխող կուսակցության կողմից վերջերս նախաձեռնված և ընդունված օրենքների նախագծերը խնդրահարույց են, այդ թվում՝ ԵՄ օրենսդրության կանոնակարգերին և չափանիշներին չհամապատասխանելու առումով: . 2024 թվականի ապրիլի 17-ին Եվրոպական միության բարձր ներկայացուցիչ Ջոզեֆ Բորելը և Հարևանության քաղաքականության համար պատասխանատու Եվրահանձնակատար Օլիվեր Վարհեյը համատեղ պաշտոնական հայտարարություն են տարածել «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկություն» օրինագծի վերաբերյալ՝ միանշանակ նշելով, որ այս օրինագիծը չի համապատասխանում Եվրամիության հիմնական նորմերին և արժեքներին: Նույն դիրքորոշումը հաստատված է նաև 2024թ. մայիսի 15 Վրաստանում Եվրամիության դեսպան Պավել Հերչինսկիի խոսքով, Եվրամիությունն ունի հիմնադիր կոնկրետ արժեքներ, որոնց վրա փոխզիջում չի լինի։
Ուստի, արդարության և հիմնարար իրավունքների ուղղությամբ նահանջը հնարավորություն չի տալիս պնդելու, որ Եվրամիությունը դրական է գնահատում Վրաստանի առաջընթացը։ Ընդհակառակը, Վրաստանի վերաբերյալ ծավալուն զեկույցի ներածությունում ընդգծվում է, որ ԵՄ-ն «լուրջ մտահոգված է վրացական իշխանությունների ընտրած գործողություններով, որոնք հակասում են Եվրամիության հիմնարար արժեքներին և սկզբունքներին։ «. Հաղորդակցության պես, զեկույցը հաստատում է, որ «գործողության նման ընթացքը սպառնում է Վրաստանի եվրաինտեգրման ճանապարհին և դե ֆակտո դադարեցնում է անդամակցության գործընթացը»:
Հաշվի առնելով վերը նշվածը, «Փաստ-մետր»-ը Շալվա Պապուաշվիլիի հայտարարությունը գնահատում է որպես սուտ:
