Şalva Kereselidze: “Kəndlərə yardım proqramı” çərçivəsində ayrılan vəsait yetərli deyil, kəndin istədiyini etməyə imkan vermir.

Verdikt: Fakt-Metrin-in məlumatına görə, Şalva Kereselidzenin bəyanatı həqiqətdir

Xülasə: “Kəndlərə Dəstək Proqramı” hökumət tərəfindən 2009-cu ildə başlamış və 2016-cı ilə qədər davam etmişdir. 2017-2018-ci illərdə proqram müvəqqəti olaraq dayandırılıb. Daha sonra, 2019-cu ildə yenilənmiş şərtlərlə bərpa edilib ki, bu da proqram çərçivəsində bütün layihələrin sadələşdirilmiş satınalma yolu ilə həyata keçirilməsində əksini tapıb.

„Kəndlərə Dəstək“ Proqramının büdcəsi əhalidən asılı olaraq hər kənd üçün 10 000 lari ilə 20 000 lari arasında dəyişir. Proqramda kəndlərin adları çəkilən proqram çərçivəsində həyata keçirə biləcəyi layihələrin növləri də əvvəlcədən müəyyən edilib.

Gördüyümüz kimi, hər bir kənd üçün nəzərdə tutulan məbləğ çox deyil, buna ölkədəki inflyasiyanı da əlavə etsək, çox güman ki, proqramla müəyyən edilmiş tikinti-abadlıq işləri çətin olacaq. Büdcə çatışmazlığından əlavə, kəndin seçimində məhdud olması da layihənin çatışmazlığı hesab edilə bilər. Buna görə də tamamilə mümkündür ki, kənd proqram çərçivəsində real problemlər həll edilə bilməyəcək və bu isə layihənin effektivliyini azaldacaq.

Yuxarıda deyilənlərə əsasən, Şalva Kereselidzenin bəyanatı həqiqətdir.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, proqram büdcəsinin artırılması və ya onun idarə olunması şərtlərinin dəyişdirilməsi yolu ilə mövcud çatışmazlıqların aradan qaldırılması yenə də süni həll yolu olaraq qalacaq və yalnız icmanın öz prioritetlərini müstəqil müəyyən etmək və maliyyələşdirmək imkanına malik olması ilə bağlı illüziya yaradır. Problemin optimal və təbii həlli, prioritetləri təyin etmək və bunun üçün lazım olan vəsaitləri yenidən bölüşdürmək hüququ yerli idarələrin əlinə keçdikdə, mərkəzsizləşdirmənin artırılmasından ibarətdir.

Təhlil

“Gürcü Arzusu” partiyasının nümayəndəsi Şalva Kereselidze “Kəndlərə Dəstək Proqramı”nın çatışmazlıqlarından danışaraq qeyd edib: “Kəndlərə Yardım Proqramı çərçivəsində ayrılan vəsait yetərli deyil, proqramda kəndin istədiyini etməyə imkan verməyən bəzi məhdudiyyətlər mövcuddur... . Proqram əladır, amma məbləğ o qədər azdır, onun effektivliyi itirilir. Nəticədə istifadə olunmayan vəsait alırıq və kəndin istədiyini həyata keçirə bilmirik”.

Gürcüstan hökuməti 2009-cu ildə Kəndlərə Dəstək Proqramını təsdiqləyib. 2009-2011-ci illərdə onun büdcəsi 40 milyon lari idisə, 2012-2016-cı illərdə bu məbləğ 50 milyona yüksəldi. Növbəti iki il ərzində proqram dayandırıldı, 2019-cu ildə proqram dəyişdirilmiş şərtlər altında yenidən yeniləndi. Əgər 2017-ci ilə qədər hər bir layihə üzrə tender elan edilməli və sadələşdirilmiş satınalma yalnız müstəsna hallarda tətbiq edilməli idisə, 2019-cu ildən bütün layihələr sadələşdirilmiş satınalma yolu ilə həyata keçirilir.

“Kənd Dəstəyi Proqramı” regional inkişaf və infrastruktur nazirliyi tərəfindən idarə olunan regionlarda həyata keçiriləcək layihələr fondunun alt proqramıdır və bu proqram çərçivəsində hökumət kəndlərdə kiçik infrastruktur layihələrini maliyyələşdirir. Bu proqrama əsasən, hər bir kənd əhalidən asılı olaraq - 10-20 min lari məbləğində maliyyə vəsaiti alır

Kəndlərə Dəstək Proqramı çərçivəsində maliyyələşdiriləcək layihələrin seçilməsi və maliyyələşdirilməsi meyarları 2018-ci ilin sonunda Gürcüstan hökumətinin qərarı ilə müəyyən edilib.

Fərmana əsasən, hər bir yaşayış məntəqəsinə ayrılan məbləğ aşağıdakı prinsiplə müəyyən edilir:

• Əhalisi 200 nəfərdən çox olmayan qəsəbəyə 10 000 lari ayrılacaq;

• Əhalisi 201-dən 400-ə qədər olan qəsəbəyə 12.000 lari ayrılacaq;

• Əhalisi 401-dən 1000-ə qədər olan qəsəbəyə 16 000 lari ayrılacaq;

• Əhalisi 1000-dən çox olan qəsəbəyə 20.000 lari ayrılacaq.

Bu prinsipə uyğun olaraq bələdiyyəyə ayrılacaq ümumi məbləğ hesablanır.

Proqram çərçivəsində aşağıdakı layihələr maliyyələşdirilir: içməli su sistemləri, suvarma sistemləri, drenaj kanalları, sahilbərkitmə işləri, yollar, körpülər, xarici işıqlandırma, yaşıllaşdırma, məktəbəqədər uşaq müəssisələri və müvafiq avadanlıqlar, ambulatoriya, mədəniyyət müəssisələri, idman infrastrukturu, uşaq meydançaları, meydanlar, parklar, qəbiristanlıqların hasarlanması.

Proqram çərçivəsində həyata keçiriləcək layihələrin seçiminə gəlincə, həmin qərara əsasən, qəsəbədə 500 seçici yaşayırsa, layihə bələdiyyə sədri tərəfindən keçirilən ümumi yığıncaqda seçilir. Qəsəbədə 501-1000 seçici qeydə alınarsa, layihə seçicilərlə məsləhətləşmə yolu ilə seçiləcək və burada ən azı 100 seçici iştirak etməlidir. 100-dən çox seçici olduğu halda layihələr də seçicilərin məsləhətləşməsi əsasında seçiləcək, lakin bu dəfə 200 seçicinin iştirakı ilə.

Bələdiyyə bu proqram üzrə ayrılmış vəsaiti cari ilin mayın 1-dək tam istifadə etmədikdə, qalan istifadə olunmamış məbləğin yarısı başqa bələdiyyəyə bölüşdürüləcək, yarısının isə həmin bələdiyyəyə buraxılması barədə qərar komissiya tərəfindən qəbul ediləcək. (Bölüşdürmə qaydası Gürcüstan hökumətinin 7 fevral 2013-cü il tarixli qərarı ilə müəyyən edilir).

Məlum olduğu kimi, “Kəndlərə Dəstək Proqramı” çərçivəsində sakinlərin sayından asılı olaraq hər kəndə minimum 10 min, maksimum isə 20 min lari ayrılacaq. Proqram həmçinin kəndlərin hansı infrastruktur layihələrini həyata keçirə biləcəyini də müəyyən edir. Layihələrin siyahısına nəzər salsaq, ölkədəki inflyasiya fonunda bu növ iş üçün maksimum 20.000 larinin çətin olduğu aydın görünür. Bələdiyyə həmçinin „Kənd Dəstək Proqramı“ (layihə dəyərinin maksimum 100%-nın artırılması) çərçivəsində layihəni birgə maliyyələşdirə bilər, baxmayaraq ki, məhdud büdcələr çərçivəsində birgə maliyyələşdirmə üçün kifayət qədər vəsait yalnız bir neçə kəndə ayrıla bilər. Bu ona gətirib çıxara bilər ki, kənd üçün həqiqətən lazım olan, ayrılan büdcə kifayət edəcək layihəni kənd icra edə bilməyəcək. Bununla belə, proqram tərəfindən müəyyən edilmiş bir layihə üçün belə, məbləğ kifayət etməyə bilər. Adı çəkilən hal layihə qüsuru kimi qəbul edilə bilər və buna görə də kəndin ona ayrılan pulu mənimsəyə bilməməsi və ya ondan daha az səmərəli istifadə etməsi baş verə bilər (tamamilə itirmək əvəzinə, daha az prioritet məsələni həll etmək üçün onu ələ keçirəcək).

Yuxarıdakı müzakirələrə əsasən deputat Şalva Kereselidzenin Bəyanatı həqiqətdir.

Burada bir hal üzərində dayandıq. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, proqram 2 il müddətinə dayandırılmış və 2019-cu ildə dəyişdirilmiş şərtlərlə yenilənmişdir ki, bu da proqram çərçivəsində bütün layihələrin sadələşdirilmiş satınalma yolu ilə həyata keçirilməsində özünü göstərirdi.

„Beynəalxalq Şəffaflıq – Gürcüstan” hesab edir ki, bu hal rəqabəti və şəffaflığı azaldır və korrupsiya riskini artırır.

Biz də öz tərəfimizdən vurğulayırıq ki, hətta kiçik büdcə şəraitində belə - rəqabətin olmaması pula qənaət etməyə imkan vermir.